El Pepe: ο πρόεδρος της καρδιάς τους

Χθες στο Μοντεβιδέο, σε μια λαμπρή τελετή, ο Χοσέ Μουχίκα εμφανώς συγκινημένος, παρέδωσε την εξουσία στον Ταμπάρε Βάσκεζ από τον οποίον την είχε παραλάβει ακριβώς πριν από πέντε χρόνια. Ο απερχόμενος πρόεδρος ήταν και προφανώς θα παραμείνει για τους πολίτες της Ουρουγουάης, ο Πέπε, ο πρόεδρος της καρδιάς τους. Ή για την ακρίβεια, ο πρόεδρος που τους έχει κλέψει τις καρδιές. Κρίνοντας από τον τρυφερό και σχεδόν ποιητικό τρόπο που τους αποχαιρέτησε, η σχέση είναι αμοιβαία.

“Αγαπημένε λαέ, ευχαριστώ! Ευχαριστώ για τις αγκαλιές, την κριτική, τη στοργή και πάνω από όλα τη βαθιά συντροφικότητά σου κάθε φορά που ένοιωθα μόνος στη διάρκεια της προεδρίας. Μην αμφιβάλεις ότι αν είχα δυο ζωές, θα τις αφιέρωνα ολόκληρες για να βοηθήσω στους αγώνες σου, γιατί είναι ο πιο μεγαλειώδης τρόπος που μπόρεσα να βρω κατά τη διάρκεια των 80 χρόνων μου, να αγαπάς τη ζωή. Δε φεύγω, έρχομαι, θα φύγω με τη ύστατη ανάσα μου και όπου και να βρίσκομαι θα είμαι για σένα, με εσένα, γιατί αυτός είναι ο ύψιστος τρόπος, να διάγεις τον βίο σου”

Ο Μουχίκα γεννήθηκε στις 20 Μαΐου του 1935 στο Μοντεβιδέο. Ο πατέρας του ήταν αγρότης και η μητέρα του ήταν κόρη ιταλικών μεταναστών. Από νεαρή ηλικία είχε πολιτική δράση, ενταγμένος στο Εθνικό Κόμμα. Το 1969 έγινε μέλος του κινήματος Τουπαμάρος, των ανταρτών που κέρδισαν τη φήμη των Ρομπέν των Δασών καθώς λήστευαν φορτηγά που μετέφεραν αγαθά και τράπεζες, αποδίδοντας τη λεία τους στους φτωχούς.

Ο Μουχίκα αριστερά με άλλα δυο μελη των Τουπαμάρος, 

την ημέρα της απελευθέρωσής τους 14.5.1985 (από εδώ)

 Το 1972 συνελήφθη για τέταρτη φορά και μετά το στρατιωτικό πραξικόπημα του 1973 μεταφέρθηκε σε στρατιωτική φυλακή, όπου παρέμεινε έγκλειστος επί 13 χρόνια. Δύο από αυτά τα πέρασε σε πλήρη απομόνωση στον πάτο ενός πηγαδιού, μιλώντας με βατράχια και έντομα για να μην τρελαθεί. Απελευθερώθηκε το 1985 μετά από την πτώση της δικτατορίας.

Μιλώντας σε πλήθος στην αρχή της πολιτικής του καριέρας. 

φωτο: Marcelo Isarrualde

Μερικά χρόνια αργότερα, ο Μουχίκα ίδρυσε μαζί με άλλα μέλη των Τουπαμάρος το κόμμα Κίνημα για την Λαϊκή Συμμετοχή που συμμετείχε στον συνασπισμό "Διευρυμένο Μέτωπο". Το 1994 εκλέχτηκε αναπληρωτής και έφτασε στο Κοινοβούλιο οδηγώντας τη βέσπα του. Έκπληκτος ένας παρακαδόρος, τον ρώτησε αν σκόπευε να μείνει πολύ, για να λάβει την αισιόδοξη απάντηση: “Το ελπίζω”. Η αρχή της επιβεβαίωσης της ελπίδας του, ήρθε πέντε χρόνια αργότερα όταν εκλέχτηκε γερουσιαστής.

Το 2005 αναλάμβανε υπό τον αριστερό πρόεδρο Ταμπάρε Βάσκεζ το υπουργείο Γεωργίας, Κτηνοτροφίας και Αλιείας, θέση την οποία διατήρησε ως το 2008 οπότε και επέστρεψε στην έδρα του στην Γερουσία. Την ίδια χρονιά επιλέχτηκε από το έκτακτο συνέδριο του Διευρυμένου Μετώπου ως υποψήφιος για την ηγεσία του κόμματος και την επόμενη κέρδισε το χρίσμα για να είναι υποψήφιος στις προεδρικές εκλογές. Στον πρώτο γύρο των εκλογών, τον Οκτώβρη του 2009, προηγήθηκε του συντηρητικού Λουίς Αλμπέρτο Λακάγιε που διετέλεσε πρόεδρος της Ουρουγουάης από 1990 ως 1995, με ποσοστό 47,9% έναντι 29%. Στον δεύτερο γύρο των εκλογών που πραγματοποιήθηκαν ένα μήνα αργότερα, επικράτησε με ποσοστό 52,3%. Την πρώτη Μαρτίου του 2010 ανέλαβε την ηγεσία της χώρας του.

Στα πέντε χρόνια που ήταν o Πρόεδρος αυτής της μικρή χώρας της Νοτίου Αμερικής των 3.5 εκατομμυρίων κατοίκων, ίσως να μην κατάφερε να υλοποιήσει το σύνολο των αρχικών του υποσχέσεων, ανάμεσα στις οποίες συγκαταλέγονται η παιδεία και η υγεία. Για την πρώτη μάλιστα είχε δηλώσει: “Ας επενδύσουμε: πρώτον στην εκπαίδευση, δεύτερον στην εκπαίδευση και τρίτον στην εκπαίδευση. Ένα μορφωμένος λαός έχει τις καλύτερες επιλογές στη ζωή και είναι πάρα πολύ δύσκολο να τον εξαπατήσουν οι διεφθαρμένοι και οι ψεύτες.”

Ωστόσο κατάφερε πολλά συνεχίζοντας το έργο του προκατόχου του και από χθες διαδόχου του Ταμπάρε Βάσκεζ. Στα δέκα χρόνια της αριστερής διακυβέρνησης η χώρα παρουσιάζει αξιοσημείωτη και σταθερή ανάπτυξη. Το ποσοστό του πληθυσμού που ζούσε κάτω από το όριο της φτώχειας μειώθηκε από  39% στο 11% ενώ και το ποσοστό της ακραίας φτώχειας έπεσε από  5% στο 0,5% το 2014.

Στα επιτεύγματά του συμπεριλαμβάνονται εξαιρετικά πρωτοποριακοί νόμοι όπως αυτόν που κατέστησε νόμιμη την αγορά της κάνναβης στη χώρα του– ο ίδιος βέβαια νουθετούσε τον πρόεδρο Ομπάμα σε συνάντησή τους στην Ουάσινγκτον να κόψει το κάπνισμα επισημαίνοντάς του τις βλαβερές συνέπειες – καθώς και τους άλλους που νομιμοποίησαν – παρά τις αντιδράσεις των συντηρητικών- τις αμβλώσεις και το γάμο μεταξύ ατόμων του ίδιου φύλου. Ο ίδιος δεν πίστευε ότι αυτοί οι νόμοι ήταν πρωτοποριακοί, τονίζοντας ότι: “Η έκτρωση είναι τόσο παλιά όσο ο κόσμος. H ομοφυλοφιλία, επίσης. Είχαμε τον Ιούλιο Καίσαρα, τον Μεγάλο Αλέξανδρο, η ομοφυλοφιλία δεν είναι σημείο των μοντέρνων καιρών, είναι πολύ πιο παλιά από ότι νομίζουμε. Είναι μία αντικειμενική πραγματικότητα που υπάρχει. Για εμάς, το να μη την νομιμοποιούμε θα ήταν σαν να βασανίζουμε άσκοπα αυτούς τους ανθρώπους.”

φωτο: Javier Calvelo

Αξίζει να σημειωθεί κάτι ακόμα:o πρόεδρος Μουχίκα, επέδειξε την έμπρακτη αλληλεγγύη στην δοκιμαζόμενη Συρία καθώς τον Οκτώβριο του 2014 υποδέχτηκε ο ίδιος στο αεροδρόμιο του Μοντεβιδέο 42 πρόσφυγες -θα ακολουθήσουν και άλλες ομάδες μέσα στο 2015- οι οποίοι εγκαταστάθηκαν στη χώρα που καλύπτει όλα τα έξοδα και έχει ήδη εξασφαλίσει δουλειές για τους ενήλικες και την φοίτηση των παιδιών σε τοπικά σχολεία.

Από την πρώτη στιγμή που ανέλαβε, εξέπληξε τους πάντες με την αντισυμβατικότητά του και την εξαιρετικά λιτή του διαβίωση. Δεν μετακόμισε στο προεδρικό μέγαρο, αλλά συνέχιζε να ζει με την σύντροφό του, επίσης πρώην αντάρτισσα των Τουπαμάρος και μέλος της Γερουσίας, Λουσία Τοπολάνσκι, και τα σκυλιά τους -ανάμεσα στα οποία ξεχωρίζει η κουτσή Μανουέλα-  στο μικρό αγρόκτημά τους έξω από την πρωτεύουσα Μοντεβιδέο καλλιεργώντας χρυσάνθεμα. Συνέχισε να μετακινείται, οδηγώντας ο ίδιος το αυτοκίνητό του, ένα σκαραβαίο μοντέλο του 1987, σταματώντας μάλιστα όταν έβλεπε ένα χέρι να του κάνει ωτοστόπ. Το προεδρικό αυτοκίνητο, έγινε τόσο διάσημο που πριν από μερικούς μήνες ένας βαθύπλουτος σεΐχης πρόσφερε το ιλιγγιώδες ποσό του 1 εκατομμυρίου δολαρίων για να το αποκτήσει. Ο ιδιοκτήτης του δε ενέδωσε στη δελεαστική προσφορά. “Δεν θα το πουλήσουμε ποτέ” δήλωσε εξηγώντας το γιατί: θα ήταν προσβολή απέναντι στους φίλους που συγκέντρωσαν το ποσόν για να το αγοράσουν και να του το χαρίσουν. Και φυσικά δεν ενέδωσε, για έναν ακόμα λόγο. “Κερδίζω περισσότερα από όσα μού χρειάζονται” είχε δηλώσει ο Μουχίκα σε συνέντευξή του στο Al Jazeera και διέθετε, όπως άλλωστε και η γυναίκα του, το 90% της προεδρικής αποζημίωσης των 12 χιλιάδων δολαρίων για φιλανθρωπικούς σκοπούς.

Τελικά όλο αυτό συνοψίζεται σε τρεις κουβέντες του. “Ο πρόεδρος δεν είναι παρά ένας υψηλόβαθμος υπάλληλος που εκλέγεται για να πραγματοποιήσει μια λειτουργία. Δεν είναι βασιλιάς, δεν είναι θεός. Δεν είναι ο μάγος της φυλής που ξέρει τα πάντα. Είναι ένας δημόσιος υπάλληλος. Πιστεύω ότι ο ιδανικός τρόπος διαβίωσης του προέδρου, είναι να ζει όπως η πλειονότητα των ανθρώπων τους οποίους προσπαθεί να υπηρετήσει και τους οποίους εκπροσωπεί.”

Τα διεθνή μέσα κάθε φορά που αναφέρονται στον Μουχίκα, τον χαρακτηρίζουν σταθερά, “ο πιο φτωχός πρόεδρος του κόσμου”. Εκείνος όμως διευκρινίζει: “Δεν είμαι ο φτωχότερος πρόεδρος. Φτωχός είναι αυτός που χρειάζεται πολλά για να ζήσει. Ο τρόπος ζωής μου είναι αποτέλεσμα των πληγών μου. Είμαι ο γιος της ιστορίας μου. Υπήρξαν χρόνια που ήμουν ευτυχής μόνο γιατί είχα ένα στρώμα”

Η ανάρτηση αφιερώνεται στους Έλληνες εκλεγμένους "δημόσιους υπαλλήλους" 

το κείμενο αναδημοσιεύτηκε στο tvxs