Αρχαίο πνεύμα ολέθριο

Δεν υπάρχει αμφιβολία ότι οι αρχαίοι Έλληνες ήταν σπουδαίος λαός. Σοφοί και άκρως λειτουργικοί. 

Μου φαίνεται ασύλληπτο σήμερα το πώς κατάφερναν να πραγματοποιούν κάθε τέσσερα χρόνια Ολυμπιακούς Αγώνες χωρίς να υπερχρεώνονται, χωρίς να παίρνουν τα μυαλά τους αέρα και, πάνω απ’ όλα, χωρίς να καταρρέουν. 

Είχαν βρει μάλιστα και μια πατέντα, εντελώς δικής τους επινόησης, που, εκκινώντας από το αμιγώς αθλητικό κομμάτι, απέφερε θετικές επιδράσεις και στην οικονομία τους. Οι πόλεις-κράτη της εποχής υποδεχόταν με μεγάλο ενθουσιασμό του Ολυμπιονίκες τους και γκρέμιζαν κατά την άφιξή τους ένα κομμάτι από τα τείχη τους, θέλοντας να δείξουν ότι η αθλητική ρώμη μπορούσε να υποκαταστήσει και με το παραπάνω τις συμβατικές αμυντικές υποδομές. Υποθέτω ότι το έθιμο αυτό θα επέφερε κάποια αύξηση στα ελλείμματα του Δημοσίου, από την άλλη όμως, οδηγούσε προφανέστατα σε αύξηση των δημοσίων επενδύσεων και σε τόνωση της απασχόλησης και του ΑΕΠ. Το χρήμα κινούνταν, άλλαζε χέρια, και η Οικονομία μεσοπρόθεσμα ωφελούνταν από όλο αυτό το αλισβερίσι. 

Αυτά όσον αφορά τους αρχαίους. Οι Νεοέλληνες, πάλι, δεν έχουν βρει τον τρόπο να αντιπαρέρχονται τη διοργάνωση Ολυμπιακών Αγώνων χωρίς να υφίστανται κατόπιν λιμούς, λοιμούς και καταποντισμούς. Όχι κάθε τέσσερα χρόνια – δύο φορές μέσα σε εκατόν οκτώ χρόνια το επιχείρησαν και το πλήρωσαν και τις δύο πάρα πολύ ακριβά.

Οι διοργανωτές των Αγώνων του 1896 είχαν το αναμφισβήτητο πλεονέκτημα πως όταν δήλωναν: “πραγματοποιήσαμε τους πιο λαμπρούς μοντέρνους Ολυμπιακούς Αγώνες που έχουν γίνει ως τώρα”, έλεγαν την αδιαφιλονίκητη αλήθεια. Ποτέ μου δεν κατάλαβα από που αντλούσαν την ίδια πεποίηθεση οι διοργανωτές του 2004, λες και δεν είχαν προηγηθεί η Βαρκελώνη το `92 και το Σίδνεϊ του 2000. 

Τώρα που το ξανασκέφτομαι κάτω υπο το φως των νέων διδομένων, συνειδητοποιώ ότι οι Έλληνες, παρότι αρχαίοι ως προς την καταγωγή, λειτουργούμε ως προς την ψυχολογία σα μικρά παιδιά. Λες στο παιδί μια καλή κουβέντα, από ευγένεια, από συγκατάβαση ή απλώς για να μην το αποθαρρύνεις, κι εκείνο τη δένει κόμπο και πιστεύει ότι είναι το πιο όμορφο και έξυπνο στην πλάση. Μα και στ` αλήθεια να του το πεις, πράγμα που στην περίπτωσή μας επ` ουδενί ισχύει (“Μπράβο, μεγάλη οργανωτική επιτυχία, τι αγώνες κι αυτοί!”), πάλι καλό δεν του κάνεις. Θα το καβαλήσει το καλάμι και το κοπλιμέντο θα το πληρώνει όλη την υπόλοιπη ζωή του με απανωτές διαψεύσεις και απογοητεύσεις. 

Το συγκεκριμένο λάθος το είχε κάνει το 1941 ο Ουίνστον Τσόρτσιλ, όταν δήλωσε, καλή τη πίστη, ότι “δεν πολέμησαν οι Έλληνες σαν ήρωες, οι ήρωες πολεμούν σαν Έλληνες”, κι ακόμα η υπεροψία που κατέλαβε τους συμπατριώτες μου χάρη σε αυτή τη διπλωματική ρεβεράντζα παραμένει ανίατη.  

 Τέλος πάντως. Καλοί κι ανεπανάληπτοι ήταν οι αγώνες τόσο του 1896 όσο και του 2004, μόνο που οδήγησαν την Ελλάδα σε δύο καταστροφές. 

Την πρώτη φορά ήταν ένας Ελληνοτουρκικός Πόλεμος, το 1897. Οι Έλλληνες πίστεψαν και τότε στο μεγαλείο της φυλής και οδηγήθηκαν σε μια σύρραξη που κατέληξε σε ολοκληρωτική ήττα, στην υποχρέωση καταβολής υπέρογκων πολεμικών αποζημιώσεων και σε οικονομική καταστροφή. 

Τη δεύτερη φορά, το 2004, το επινίκιο πάρτι κράτησε τουλάχιστον πέντε χρόνια, προτού αποκαλυφθεί ότι το ταμείον ήταν μείον και ότι το μεντέλο της πανίσχυρης δυτικής χώρας, που λουστραρίστηκε και από την “επιτυχία” των αγώνων, ήταν ιμιτασιόν. 

Οι Αμερικάνοι φίλοι μας από την Ατλάντα είχαν κάνει μια προσπάθεια να μας σώσουν από τον αυτοχειριασμό οκτώ χρόνια νωρίτερα, όταν “μας άρπαξαν μέσα απ` τα χέρια μας” τους αγώνες του 1996, που είχαμε πιστέψει ότι μας ανήκαν επετειακό δικαίω. Είχαμε θεωρήσει τότε προκλητικό το γεγονός αφού οι Ηνωμένες Πολιτείες είχαν διοργανώσει και τους αγώνες του 1984 στο Λος Άντζελες- οι κατάρες εναντίον της coca cola και των λοιπόν πολυεθνικών είχαν φτάσει μέχρι τον ουρανό. Δεν ξέραμε τότε ότι θα έπρεπε μάλλον να ευγνωμονούμε τους Αθάνατους και την Ατλάντα που μας γλύτωσαν -πρόσκαιρα έστω- από το εθνικό όνειδος και την καταστροφή, αλλά εμείς προτιμήσαμε τότε να κρεμάσουμε την ταμπέλα του προδότη στους λίγους που ψέλλιζαν ότι οι Ολυμπιακοί Αγώνες θα αποδεικνύονταν ολέθριοι για τη χώρα. Οι Αθάνατοι, από την πλευρά τους, βιώνοντας την αχαριστία μας, αποφάσισαν να μας εκδικηθούν προσφέροντάς μας τους αγώνες του 2004. 

Τί να κάνεις, έτσι γράφεται η Ιστορία. Οι Καταλανοί και οι Αυστραλοί τα κατάφεραν, έστω κι αν δεν είναι τόσο αρχαίοι λαοί- ή ενδεχομένως ακριβώς γι αυτό. Εμείς πάλι, όχι. Όσο για τους Κινέζους (εκείνοι κι αν είναι αρχαίος λαός!), το θέμα δεν έχει ακόμα κριθεί. Φαίνεται μεν πως την έβγαλαν καθαρή, αλλά έχουν περάσει μόνο τέσσερα χρόνια από τους δικούς τους Αγώνες. 

Τί είναι τέσσερα χρόνια μπροστά στη μακρά πορεία ενός αρχαίου λαού μέσα στους αιώνες; 

Το κείμενο που  διαβάσατε προέρχεται από το βιβλίο του Χριστόφορου Κάσδαγλη “Ανώνυμοι Χρεωκοπημένοι” που κυκλοφόρησε πρόσφατα από τις εκδόσεις Καστανιώτη.