Λυσιστράτη

Η Λυσιστράτη είναι ένα από τα καλύτερα έργα του Αριστοφάνη, γραμμένο με την εμπειρία είκοσι χρόνων πολέμου. Ο Αριστοφάνης είναι ένας συγγραφέας που εκτιμώ πολύ, αστείος και εκρηκτικός, σκληρός και ταυτόχρονα ουτοπιστής. Και ως απόλυτο τέκνο μιας συγκεκριμένης δημοκρατίας είχε όλα τα θετικά και τα αρνητικά εκείνης της συγκεκριμένης δημοκρατίας. Πράγμα που σημαίνει ότι δικαιούται μετά από μια καταστροφή όπου τα νιάτα της Αθήνας έχουν πεθάνει, να ονειρεύεται έναν καινούργιο κόσμο.

Το θέμα είναι όμως ότι ο Αριστοφάνης ανεβαίνει ακόμα και σήμερα με την ηχώ των παραστάσεων του 1980, όπου υπερίσχυσε το πανηγύρι και η διάθεση να γλεντήσουμε. Κατά τη δική μου άποψη είναι ένας συγγραφέας πολύ πιο ολοκληρωμένος, πολύ πιο βαθύς. Πολιτικός συγγραφέας και ιδιαίτερα προκλητικός, χάρη στον τρόπο με τον οποίο χρησιμοποιεί τη σάτιρα. Εμείς, για λόγους που δεν έχουν να κάνουν με το έργο του, αλλά με εμάς αποκλειστικά, αποφασίσαμε άτι ο Αριστοφάνης απλώς είναι διασκεδαστικός.

Ενώ οι αρχαίοι τραγικοί έχουν αναλυθεί διεξοδικά, ο Αριστοφάνης παραμένει ένας συγγραφέας τον οποίο δεν έχουν ψάξει ακόμη. Ας είμαστε ειλικρινείς ποτέ δεν πέρασε από την ανυποληψία στο σεβασμό. Γι’ αυτό και με τη μεγαλύτερη ευκολία στις παραστάσεις του Αριστοφάνη μπορεί να δει κανείς να εντάσσεται ένα τραγούδι της Eurovision ή ένα οποιοδήποτε άλλο σαχλοτράγουδο, ή να περάσουν αναφορές σε οποιονδήποτε επίκαιρο χοντρό, ψηλό ή ανόητο πολιτικό, γιατί πιστεύουμε ότι το κείμενο του Αριστοφάνη είναι πιο ανοιχτό. Τη στιγμή που δεν θα σκεφτόμασταν ποτέ να επικαιροποιήσουμε μια τραγωδία του Ευριπίδη.

Το έργο είναι στην ουσία άγνωστο- αν ρωτήσει κανείς τον κόσμο τι είναι η Λυσιστράτη, είναι πολύ πιθανό να ακούσει πως το θέμα είναι ότι κάποια στιγμή οι γυναίκες αποφάσισαν να πάρουν την εξουσία, έτσι από το τίποτε, ότι άρχισαν να διακωμωδούν τους άνδρες…

Στην πραγματικότητα έχουμε μια πόλη, την Αθήνα κατεστραμμένη, χωρίς άνδρες. Διότι οι άνδρες συνεχίζουν ακόμη βλακωδώς να διοχετεύουν όλη την ενεργητικότητα και τη σεξουαλική επιθυμία τους στον πόλεμο. Έχουμε ορφανές γυναίκες χωρίς το άλλο τους μισό. Απελπισμένες πια, αποφασίζουν ότι εφόσον οι άνδρες νομίζουν ότι δεν τις έχουν ανάγκη, θα απέχουν από το κρεβάτι. Σαν να λένε, ελάτε λοιπόν να μετρηθούμε τώρα – ως ένστικτα ως κοινωνία ως αρσενική πλευρά, ως θηλυκή πλευρά, για να δούμε πώς μπορούμε να έρθουμε κοντά.

Αυτό είναι ένα δρώμενο, είναι μια τελετουργία. Κάπως έτσι ξεκινούσαν όλες οι τελετές ευγονίας για να φτάσουμε στα ανθεστήρια και να αν θίσει η γη. Όμως αυτή δεν είναι μια εύκολη διαδικασία Περνάει μέσα από σκοτεινά λαγούμια, περνάει μέσα από θάνατο, μέσα από το όνειρο, μέσα από την απόλυτη παρεξήγηση. Μέχρι να φτάσουμε στο σημείο να βρούμε μια καινούργια ισορροπία αρσενικού και θηλυκού, δηλαδή να συνθηκολογήσουμε για να δούμε από εκεί πέρα πώς θα εξελιχθεί το μέλλον, μέχρι να χαθεί και πάλι η ισορροπία. Γιατί οι κοινωνίες είναι αντιερωτικές έτσι κι αλλιώς.

Η Αθήνα είναι μια βίαιη κι ως εκ τούτου μια αντιερωτική πόλη. Στην Αθήνα και μια βόλτα να κάνεις σου έρχεται να σκοτώσεις άνθρωπο, κι όχι μόνο έναν. Ας μην κρυβόμαστε πίσω από το δάχτυλο μας. Ολόκληρο το λεκανοπέδιο είναι ένα βίαιο λεκανοπέδιο, πυκνοκατοικημένο, το οποίο μόνο σχιζοφρένεια και τρέλα μπορεί να προκαλέσει.

Σ’ αυτή την πόλη μόνο μικρές εστίες ερωτισμού μπορούν να υπάρξουν, όπως και δημιουργικές μυστικές σχέσεις πολύ κλειστών κύκλων. Για μένα η πρόβα είναι μια τέτοια εστία, η συνάντηση μιας ομάδας καλλιτεχνών που μοιράζονται έναν κοινό στόχο.

Ο Αριστοφάνης είναι σατιρικός συγγραφέας που χρησιμοποιεί το γέλιo για να μιλήσει για τρομακτικά και σοβαρά θέματα. Πώς να μιλήσει κανείς για τον πόλεμο με αστεία; Το αστείο έχει αξία λοιπόν μόνο όταν σατιρίζει κανείς σημαντικά πράγματα, έως και ιερά.

Ο Αριστοφάνης γράφει ενώ η πόλη μετράει τον εικοστό χρόνο του πολέμου. Ο πόλεμος είναι πια καθημερινή διαδικασία. Οι Αθηναίοι δεν βλέπουν μάχες, αλλά τη διαφθορά, τη βία, την παρακμή, την ηθική κατάπτωση, θέλουν απλώς να επιβιώσουν. Αυτά βλέπει ο Αριστοφάνης.

Εδώ, σήμερα -γιατί η παράσταση παίζεται τώρα- γνωρίζουμε πολύ καλά τι σημαίνει βία, τι σημαίνει καταστολή, τι σημαίνει θάνατος στις ανθρώπινες σχέ σεις. Βιώνουμε έναν πόλεμο άλλου τύπου. Και η παράσταση γι’ αυτόν τον πόλεμο ενδιαφέρεται.

Για να το κάνω ακόμη πιο συγκεκριμένο, ενδιαφέρεται πολύ για τη σχέση του άνδρα και της γυναίκας, για την κατάρρευση του ανδρόγυνου όπως περιγράφεται στο Συμπόσιο του Πλάτωνα. Και ενώ είναι μια προσωπική σχέση, μπορεί να μιλήσει για την κοινωνία. Και την παράσταση τη δια περνάει ένα νεαρό ζευγάρι, μέσα από τη σχέση των οποίων παρακολουθούμε και την πορεία της Λυσιστράτης.

Όταν διαβάζω ένα κείμενο προσπαθώ να δω τη δυναμική που έχει και αυτό συνήθως φέρνει φόρμες που ανατρέπουν προκατασκευασμένες αντιλήψεις για τις παραστάσεις. Αυτό άλλοτε πετυχαίνει, άλλοτε όχι. Από την άλλη, επειδή είμαι πολιτικοποιημένος, προσέχω τα κείμενα που περιγράφουν και αναδεικνύουν μια κοινωνική βία, την αρρώστια την οποία προσπαθώ να βγάλω στην επιφάνεια, γι’ αυτό συχνά οι παραστάσεις μου είναι βίαιες. Κι αυτή η επιδίωξη της συνύπαρξης του αιχμηρού αστείου και μιας βίαιης πραγματικότητας ίσως καμιά φορά φτιάχνει μια μολότοφ. Έτσι όμως αγαπάω το θέατρο, το αγαπάω εκρηκτικά. Οι παραστάσεις που κάνω θα ήθελα να είναι αμφιλεγόμενες.

Κείμενο: Αποσπάσματα από τη συνέντευξη του Γιάννη Κακλέα, στην Κατερίνα Οικονομάκου που δημοσιεύτηκε στην εφημερίδα του Φεστιβάλ Αθηνών.

Οι φωτογραφίες από τη χειμερινή πρεμιέρα (13.10.20101) της παράστασης στο 'Θέατρον' του Ελληνικού Κόσμου, Πειραιώς 254, Ταύρος όπου θα παίζεται μέχρι την Κυριακή 7 Νοεμβρίου.

(Τετάρτη, Πέμπτη, Παρασκευή, Σάββατο: 21:00 Κυριακή: 19:30 Πληροφορίες: 212 254 0312)

Η ταυτότητα της παράστασης.

Μετάφραση: Κ.Χ. Μύρης
Σκηνοθεσία: Γιάννης Κακλέας
Σκηνικά: Μανώλης Παντελιδάκης
Κοστούμια: Ελένη Μανωλοπούλου
Μουσική: Σταύρος Γασπαράτος
Χορογραφία: Κυριάκος Κοσμίδης
Φωτισμοί: Σάκης Μπιρμπίλης
Σχεδιασμός βίντεο: Πίνδαρος Ανδριόπουλος
Συνεργασία στη σκηνοθεσία: Φρόσω Λύτρα
Μουσική διδασκαλία: Μελίνα Παιονίδου
Δραματουργική επεξεργασία: Γιάννης Κακλέας, Εύα Σαραγά
Βοηθός σκηνοθέτη: Νουρμάλα Ήστυ

Διανομή:

Λυσιστράτη: Βασίλης Χαραλαμπόπουλος
Πρόβουλος: Χρήστος Χατζηπαναγιώτης
Μυρρίνη: Ελένη Κοκκίδου
Κλεονίκη: Γιώργος Χρυσοστόμου
Κινησίας / Μυρρίνη: Μάκης Παπαδημητρίου
Αθηναίος Πρύτανης: Θέμης Πάνου
Λαμπιτώ: Λαέρτης Μαλκότσης
Κήρυκας Λακεδαιμονίων: Σταύρος Μαυρίδης


Παίζουν: Άννα Αθανασιάδη, Αλεξάνδρα Αϊδίνη, Ιφιγένεια Αστεριάδη, Μιχάλης Θεοφάνους, Νίκος Καρδώνης, Φαίη Κοκκινοπούλου, Νίκη Λάμη, Κατερίνα Λυπηρίδου, Χρήστος Μαλάκης, Κωνσταντίνος Μαραβέλλιας, Σοφία Μιχαήλ, Αγορίτσα Οικονόμου, Γιώργος Παπαγεωργίου, Δημήτρης Πασσάς, Γρηγόρης Ποιμενίδης, Αλάιν Ριβέρο, Μαριάνθη Σοντάκη, Ιωάννα Τριανταφυλλίδου, Αγγελική Τρομπούκη, Κωνσταντίνος Τσερκάκης, Μαρία Τσιμά, Βαγγέλης Χατζηνικολάου

Οι εικόνες που ακολουθούν -σε paparazzi mood -από τα καμαρίνια, το φουαγέ και τον υπαίθριο χώρο του θεάτρου, πριν και μετά την πρεμιέρα.

Χρόνης Τζήμος, Βασίλης Χαραλαμπόπουλος

Φρόσω Λύτρα, Γιάννης Κακλέας

Άννα Παναγιωταρέα

Ιάσων Τριανταφυλλίδης, Λάκης Λαζόπουλος

Γρηγόρης Ψαριανός, Ορέστης Ανδρεαδάκης

Στράτος Τζώρτζογλου

Σμαράγδα Καρύδη, Μιχάλης Μαρίνος

Μαρία Τσιμά, Αγγέλα Μυλωνάκη

Σταύρος Θεοδωράκης

Άλκηστη Πρωτοψάλτη, Μάριος Φραγκούλης