Μέρες της Ζάκυνθος Ι.

Τα λεωφορεία αδειάζουν κόσμο που ανηφορίζει με τουριστική περιβολή στο λόφο του Στράνη μουρμουρίζοντας τις δύο πρώτες στροφές του Εθνικού Ύμνου. Φτάνοντας στο ‘βια’ και στον αμφιλεγόμενο στις μέρες μας τονισμό, η όποια ποιητική διάθεση των μεσήλικων εκδρομέων ξεστρατίζει με τα αγκομαχητά της ανηφόρας κι ο λόγος γίνεται πεζός, διανθισμένος με λέξεις όπως παραπομπή, μίζες, επιτροπές, διαφθορά, εκλογές.

«Είμαι Σολωμικός» είχε δηλώσει με το καλημέρα, στα ψαρωμένα πρωτάκια ο φιλόλογός μας την πρώτη μέρα στο γυμνάσιο και αμέσως μετά άρχισε να απαγγέλει τον Ύμνο στην Ελευθερία. Ολόκληρο. Τις μέρες που ακολούθησαν, ακούσαμε τη Φαρμακωμένη, την Ξανθούλα, τους Ελεύθερους Πολιορκημένους -και τα τρία σχεδιάσματα-τον Λάμπρο...

Στη βδομάδα, για να μπορέσω να σταθώ αξιοπρεπώς στο διαρκές μάθημα, αγόρασα τα Άπαντα του ποιητή με προλεγόμενα του Ι. Πολυλά και κριτική του Κ. Παλαμά-χοντρός δερματόδετος τόμος, σήμερα ελαφρώς κιτρινισμένος -και άρχισα τη μελέτη. Στο τέλος της σχολικής χρονιάς όλοι στην τάξη ήμασταν φανατικοί Σολωμικοί και φυσικά ξέραμε με τις καθημερινές επαναλήψεις «από στήθους» άπαντα τα ευρισκόμενα ελληνικά ποιήματα.

Αυτές τις μέρες στη Ζάκυνθο, αρχίζουν να επανέρχονται στην επιφάνεια οι ξεχασμένοι στίχοι, όπως επανέρχονται οι λέξεις της μητρικής γλώσσας σε παλιννοστούντα μετά από πολλά χρόνια, μετανάστη. Λες και τους ξυπνάει από το λήθαργο το ίδιο το τοπίο, αυτή η εύφορη ποιητών γη.



Ασάλευτος ο σιορ Διονύσης μας περιμένει στο πλάτωμα της κορφής του λόφου. Πάνω στη ψηλή πέτρινη στήλη με ένθετη την ορειχάλκινη ξιφοφόρο Ελευθερία, η προτομή σε λευκό μάρμαρο, στραμμένη προς την μεριά των αφίξεων . Με πλάτη στην Ανατολή, στη θέα προς το αντικρινό Μεσολόγγι. Πόσες νύχτες άραγε κάθισε άγρυπνος εδώ κοιτάζοντας απέναντι τις φωτιές της Πολιορκίας. Εδώ που είναι το πεζούλι. Εδώ που καθόμαστε εμείς τώρα κοιτάζοντας τις ελιές που κατηφορίζουν μέχρι τη θάλασσα……εδώ κάθισαν άνθρωποι που ονειρεύθηκαν μεγάλα όνειρα και τώρα ξεκουράζονται κάτω απ' το χώμα *

Όχι κάτω από το χώμα. Οι ομότεχνοι Σολωμός κι ο Κάλβος αναπαύονται αντικριστά σε μια μεγάλη σκοτεινή αίθουσα στο Μαυσωλείο τους. Τα παράθυρα της, που βλέπουν στην πλατεία του Αγίου Μάρκου καλύπτουν βαριές κουρτίνες. Αμίλητοι οι επισκέπτες κοιτάζουν τους τάφους και διαβάζουν στους τοίχους, στίχους των κεκοιμημένων.

«Ω! φιλτάτη πατρίς/ ω θαυμασία νήσος/ Ζάκυνθε συ μου έδωκας/ την πνοήν και του Απόλλωνος/ τα χρυσά δώρα» λέει αριστερά ο Κάλβος και απαντά ο Σολωμός από δεξιά: «Πάντα ανοιχτά/ πάντα άγρυπνα/ τα μάτια της ψυχής μου.» Και όλα να τα λησμονήσω, αυτό θα το θυμάμαι.


Στο πρώτο όροφο του Μουσείου στις προθήκες, τα χειρόγραφα του Σολωμού. Στέκομαι σε ένα χαρακτήρα. Το Χι, που είναι λοξό. Ούτε το χι το γράμμα, ούτε σταυρός. Κάτι ενδιάμεσο. Και σε μια λέξη: τη βία. Ο τόνος της αποφασιστικός και έντονος. Στο γιώτα.




*Γιάννη Ρίτσου, Σονάτα στο Σεληνόφως.

Μουσική: Keating`s Triumph του Maurice Jarre από την ταινία Dead Poets Society