Κυριακή 26 Ιουλίου 2009

Movimiento 26 De Julio



Οι τρεις σκοποί της βάρδιας στο φυλάκιο της κεντρικής πύλης ήταν άκεφοι. Ο απόηχος της μουσικής δεν έφτανε μέχρι το στρατόπεδο, όμως ξέρανε ότι μερικά χιλιόμετρα μακριά, κάποιοι συνάδελφοι τους και αρκετοί αξιωματικοί διασκέδαζαν εκείνη την ώρα και θα επέστρεφαν το πρωί, μετά το ξέφρενο γλέντι του καρναβαλιού. Κάπνιζαν αμίλητοι όταν ξαφνικά άκουσαν μηχανές αυτοκινήτων. Ήταν πέντε και τέταρτο το πρωί. Μια αυτοκινητοπομπή πλησίαζε. Πήραν τα όπλα τους ανήσυχοι και στάθηκαν στη πύλη. Το πρώτο αυτοκίνητο σταμάτησε μπροστά τους με τους προβολείς αναμμένους. Οι φόβοι τους για νυχτερινή έφοδο επιβεβαιώθηκαν όταν πετάχτηκαν έξω έξι άγνωστοι άντρες με στρατιωτικές στολές, χωρίς διακριτικά. Ο πρώτος, τους πλησίασε βιαστικά και φώναξε αγριεμένος: « Στην άκρη να περάσει ο στρατηγός!». Δεν προλάβανε να παρουσιάσουν όπλα και βρέθηκαν αφοπλισμένοι στα χέρια των αγνώστων εισβολέων. Ακούστηκε ριπή αυτομάτου. Η επίθεση στο φρούριο Μονκάδα είχε αρχίσει. Ήταν ξημερώματα της 26ης Ιουλίου 1953. Η αυλαία της πρώτης πράξης της Κουβανικής Επανάστασης είχε ανοίξει σαν σήμερα, πριν από πενήντα έξι χρόνια. Ας πάρουμε όμως τα πράγματα από την αρχή, όσο κι αν αυτό μας ξεστρατίζει αρκετά.


« Είναι το ομορφότερο νησί που είδαν ποτέ ανθρώπινα μάτια!» είπε ο Χριστόφορος Κολόμβος στις 29 Οκτωβρίου του 1492, ημέρα που πρωτοαντίκρισε τα παράλια της Κούβας από την πλώρη της Σάντα Μαρία, της ναυαρχίδας του βασιλικού στόλου της Ισπανίας. Ο παράδεισος όμως πολύ σύντομα μετατράπηκε σε επίγεια κόλαση για τους ειρηνικούς αυτόχθονες. Οι κονκισταδόρες υπήρξαν ανελέητοι με αποτέλεσμα την πλήρη εξολόθρευσή τους. Η έλλειψη εργατικών χεριών-για τα ορυχεία χρυσού και τις φυτείες- αντιμετωπίστηκε με εισαγωγή σκλάβων από την Αφρική. Η ποσότητα των κοιτασμάτων όμως δεν ανταποκρίθηκε στις προσδοκίες του Ισπανικού θρόνου κι έτσι η Κούβα κατέληξε ενδιάμεσος σταθμός της αποικιοκρατικής δύναμης προς τις υπερπόντιες κτήσεις της στη Νότιο Αμερική.



Ιανουάριος του 1896 Κουβανοί μαχητές στη διάρκει του πολέμου της Ανεξαρτησίας

Η ισπανική κυριαρχία στο νησί διήρκησε τέσσερις αιώνες και σημαδεύτηκε από αιματηρές εξεγέρσεις κρεολών και μαύρων σκλάβων που ενωμένοι πολέμησαν τους κατακτητές, ακολουθώντας τον άνεμο ανεξαρτησίας που επικρατούσε σε όλη τη Λατινική Αμερική το 19ο αιώνα και έφερε τη σφραγίδα του Libertador του Σιμόν Μπολίβαρ. Το τέλος του Ισπανο –Αμερικανικού πολέμου το 1898, βρίσκει την Ισπανία αποδυναμωμένη και η Κούβα κατακτά την ανεξαρτησία της. Μια ανεξαρτησία που ουσιαστικά ακυρώνει το 1902 η περίφημη τροπολογία Πλατ που επιβάλλεται στο σύνταγμα της χώρας από τις Η.Π.Α . Καρπός του 7ου όρου της, η ναυτική βάση του Γκουαντανάμο. (Την τροπολογία Πλάτ που επέτρεπε στις ΗΠΑ να παρεμβαίνουν στην Κούβα, κατήργησε το 1934 η κυβέρνηση του Φ. Ρούσβελτ στα πλαίσια της πολιτικής της ‘καλής γειτονίας’.)

Τα πρώτα χρόνια του 20ου αιώνα με ραγδαίους ρυθμούς πραγματοποιείται η ‘εισβολή’ και η κυριαρχία των Η.Π.Α, τόσο στην οικονομία όσο και στη διακυβέρνηση της χώρας. Η διαφθορά βασιλεύει πίσω από την λαμπερή βιτρίνα των καζίνο, των μπαρ και των καμπαρέ.
Τον Ιανουάριου του 1934 ο αρχηγός του γενικού επιτελείου στρατού Φουλχένσιο Μπατίστα ανατρέπει τον Πρόεδρο Σαν Μαρτίν και για τα επόμενα 25 χρόνια κυριαρχεί στην πολιτική σκηνή της Αβάνας, είτε διορίζοντας προέδρους ανδρείκελα, είτε φροντίζοντας να εκλέγεται ο ίδιος πρόεδρος. Το Μαρτίο του 52, λίγο πριν από τις προεδρικές εκλογές στις οποίες ήταν υποψήφιος με ελάχιστες πιθανότητες να εκλεγεί, ο στρατηγός ανατρέπει τον πρόεδρο Κάρλος Πρίο Σοκάρρας και καταλαμβάνει την εξουσία.
Η πρώτη φωνή διαμαρτυρίας που ακούστηκε, τέσσερις μέρες μετά το πραξικόπημα και δέκα πριν την επίσημη αναγνώριση του καθεστώτος από τις Η.Π.Α ήταν ενός νεαρού δικηγόρου που άκουγε στο όνομα Φίντελ Κάστρο Ρουζ. Προσέφυγε στη Δικαιοσύνη ζητώντας να κηρυχθεί αντισυνταγματική η οικειοποίηση της εξουσίας από το στρατηγό. Το αίτημα φυσικά απορρίφθηκε.

Στο ερώτημα αν ο επαναστάτης γεννιέται ή γίνεται, η απάντηση στην περίπτωση του Κάστρο είναι μάλλον η πρώτη. Ήταν μόλις δεκατριών χρόνων όταν παρακινούσε τους εργάτες στη φυτεία του πατέρα του στο Μπριάν της επαρχίας Οριέντε, να κάνουν απεργία. (1) Ο ίδιος ωστόσο διατυπώνει αντίθετη άποψη: «Ο άνθρωπος δε γεννιέται επαναστάτης…εγώ έγινα…είχα αρκετούς λόγους για να γίνω.» (2)

Πρωτοετής στη Νομική σχολή του πανεπιστημίου της Αβάνας εκλέγεται εκπρόσωπος των φοιτητών. Την ίδια εποχή συμμετέχει στην αποτυχημένη προσπάθεια της Λεγεώνας της Καραϊβικής για την ανατροπή του Τρουχίλλο, δικτάτορα της γειτονικής Δομινικανής Δημοκρατίας. Τον Απρίλη του `48 είναι εκπρόσωπος του πανεπιστημίου της Αβάνας σε φοιτητικό συνέδριο στη Μπογκοτά της Κολομβίας, που θα γινόταν παράλληλα με το 9ο Παναμερικανικό Συνέδριο. Στις 9 Απριλίου ο Κάστρο επρόκειτο να συναντήσει τον αρχηγό του Φιλελεύθερου κόμματος της Κολομβίας, Χόρχε Ελιέσερ Γαϊτάν. Η συνάντηση αυτή  δεν πραγματοποιήθηκε ποτέ. Ο Γαϊτάν δολοφονήθηκε λίγο πριν και αμέσως ξέσπασαν ανεξέλεγκτες ταραχές στη Μπογκοτά. Ο Γκαρσία Μάρκες βρισκόταν πολύ κοντά στο σημείο της δολοφονίας. Έντεκα χρόνια αργότερα, γνώρισε τον Κάστρο την ημέρα που έμπαινε θριαμβευτής στην Αβάνα. Στο Vivir para contrala ο συγγραφέας αναφέρει: « Στις μακρές συζητήσεις μας η 9η Απριλίου ήταν ένα επαναλαμβανόμενο θέμα που ο Φίντελ ποτέ δεν σταμάτησε να αναφέρει ως ένα από τα αποφασιστικά δράματα της διαμόρφωσης του χαρακτήρα του.» (3)



Η συνέχεια: Η αυγή της επανάστασης
Δευτέρα πρωί - πρωί.



1. Hugh Thomas «The Cuban Revolution» Εκδόσεις Weidenfeld and Nicolson
2. Ιγνάσιο Ραμόνε, «Εκατό ώρες με τον Φιντέλ- βιογραφία σε δύο φωνές» Εκδόσεις Πατάκη.
3. Γκαμπριέλ Γκαρθία Μάρκες, «Ζω για να τη διηγούμαι», Εκδόσεις Λιβάνη

Η πρώτη εικόνα από εδώ , του Μπατίστα από το LIFE , οι άλλες από το βιβλίο 2.

Μουσική: Afro Blue του σπουδαίου Κουβανού συνθέτη Ramón "Mongo" Santamaría σε μια από τις καλύτερες εκτελέσεις του από τον συνθέτη και σαξοφωνίστα Momo Wandel Soumah από τη Γουινέα . (Εδώ το Afro Blue από το κουαρτέτο του John Coltrane)

Επειδή ένας τσαλαπετεινός δε φέρνει την επανάσταση...

13 σχόλια:

navarino-s είπε...

Μπράβο τσαλαπετεινέ για την ανάρτηση! Ολοκλήρωσε την και θα πούμε πολλά.

Ανώνυμος είπε...

Να 'σαι καλά,Τσαλαπετεινέ μου, που δίνεις ένα τέτοιο νόημα στιε 26 Ιουλιου, κι εγώ που νόμιζα ότι ή ημέρα αυτή ήταν ταυτισμένη με την Αγία Παρασκευή...
Μιλάς με αξιοθαύμαστη οικειότητα για την Κούβα, τον Κάστρο και ανοίγεις θέματα και σ' αυτή σου την ανάρτηση.Εγώ τον πιστεύω. Επαναστάτης γίνεσαι,σε κάνουν οι συνθήκες, δε γεννιέσαι...
Έχεις στρώσει με τις πληροφορίες σου το έδαφος για μια επανάσταση.Ως το επόμενο πάντως ευχάριστη η αναμονή της ...

Άνευ Χαρτοφυλακίου είπε...

Η αλήθεια είναι ότι όταν κάποιος επισκέπτεται τη σημερινή Κούβα, τα συναισθήματα είναι ανάμεικτα. Οι εικόνες του τόπου μοιάζουν παγωμένες δεκαετίες πριν, για τα δυτικά γούστα και για τιους ρυθμούς που ζούμε στη Δύση, αυτό φαντάζει γοητευτικό, αν ξύσεις λίγο την επιφάνεια θα αισθανθείς ίσως και μια θλίψη.

Έχω πλάσει ήη στο μυαλό μου την εικόνα της Κούβας μερικά χρόνια μετά κι αυτή η απόι τη μια με ικανοπιεί και από την άλλη με φοβίζει.

Ανώνυμος είπε...

Μετά από πολλές προσπάθειες να σε "σχολιάσω" τελικά νομίζω τα κατάφερα, ίσως να οφείλεται και στην επαναστατική χροιά του πολύ ωραίου άρθρου σου.

Yannis Tsal είπε...

Πολύ αναλυτικός και άψογος αισθητικά! Δεν παρέλειψες ούτε το "Μπογκοτάσο" :) Πολύ καλή και η μουσική επένδυση. Αναμένουμε και το δεύτερο μέρες, με ανάλογες προσδοκίες. Νομίζω πως το πολιτικό μας άσυλο στην Κούβα είναι εξασφαλισμένο!

Viva la revolucion!

ΥΓ: Δεν ανοίγει μόνο ο δεύτερος σύνδεσμος, πάνω στη λέξη "εξεγέρσεις".

Τσαλαπετεινός είπε...

navarino-s:. Προσπαθώ να ολοκληρώσω, αλλά έχω μαζέψει υλικό που δε μαζεύεται- γι αυτό άλλωστε και τη χώρισα σε δύο μέρη. Η αναζήτηση βλέπεις πάντα με παρασύρει…
Ανώνυμος: Υπόσχομαι του χρόνου τέτοια μέρα να γράψω για το πανηγύρι της Αγίας Παρασκευή στην Αμοργό, από τα πιο αυθεντικά. Οι μέρες πάντως έχουν το νόημα που τους δίνουμε κάθε φορά.
Η οικειότητα που παρατηρείς προκύπτει όταν βουτήξεις στα νερά της Ιστορίας- που μεγαλώνοντας με γοητεύει όλο και περισσότερο, κυρίως τα μικρά αφανή περιστατικά της. Όσο για το ερώτημα, γεννιέσαι ή γίνεσαι δεν έχω απάντηση. Αυτή, όπως και άλλες συνεχίζω να τις αναζητώ…γηράσκων!

Τσαλαπετεινός είπε...

Άνευ Χαρτοφυλακίου: Το κλειδί είναι το «δυτικά γούστα»! Η ματιά μας πάνω σε ένα τόπο και στην Ιστορία του, επηρεάζεται από την οπτική μας γωνία και το σύνολο των καταβολών μας. Όσο πιο ‘παρθένα’ γίνεται η ματιά μας – το πώς είναι άλλο μεγάλο ζήτημα- τόσο πιο κοντά μπορούμε να πλησιάσουμε και τουλάχιστον να κατανοήσουμε το διαφορετικό- κάτι που στην εποχή μας θα έπρεπε να είναι το ζητούμενο.

anefhartofylakiou : ο επιμένων…σχολιάζει!

tsalapeteinos : Αδελφέ μου όπως διαπίστωσα ό ένας συμπληρώνει τον άλλο. ;-)
Το "Μπογκοτάσο" δεν είναι σε σωστή αναλογία με τα υπόλοιπα, έλα όμως που ο αγαπημένος μου Μάρκες περιγράφει με μοναδικό τρόπο εκείνες τις μέρες στη Μποκοτά, οπότε το μέτρο πήγε περίπατο.
Για το soundtrack ήθελα να αποφύγω τα προφανή- βλέπε Buena Vista – τελικά όμως δε θα αντισταθώ στον πειρασμό να βάλω το Guantanamera έστω και σε λινκ- Χοσε Μαρτί γαρ – και φλερτάρω με την ιδέα της… αντικαθεστωτικής του εκτέλεσης με τη μακαρίτισσα Celia Cruz. ;-)

συκοφάγος είπε...

Δεν ξέρω αν το πολιτικό άσυλο του Τσαλαπετεινού του Wordpress είναι εξασφαλισμένο στην Κούβα [καταβάλλει φιλότιμες προσπάθειες και πρέπει να του δοθεί νομίζω], εσύ όμως, βλογοδεσπότα, θα μπορούσες να κατέχεις επαξίως τη θέση του προξένου επί τιμή.
Να παραφράσω λοιπόν εκείνο το συμφεροντολογικό επί του όρους Γολγοθά: Μνήσθητί μου, βλογοδεσπότα, όταν υπάγεις εις τη νήσο σου.

Το γεγονός πάντως της ομοιότητας στις ματιές [για τα μάτια, δεν ξέρω ακόμη, επιφυλάσσομαι] των δυο Τσαλ είναι εκπληκτικο. Ούτε συγχορδία...

Αναμένουμε συνέχεια.
Ες αυριον, λοιπόν, και εν τω μεταξύ καλή απαντοχή στο έργο σου.

Υ.Γ. Γιατί, βλογοσπότιε να έχω τον κλώνο σας στο τσαρδί μου; Είναι κρίμα κι άδικο και κακό μεγάλο. Εσείς δλδ γιατί να μην έχετε τον κλώνο μου να σας τυραννά; Να βρούμε έναν να σας τον δανείσω για τον Αυγουστο;

Yannis Tsal είπε...

Πραγματικά το βιβλίο του δον Γκαμπριέλ "Ζω για να τη διηγούμαι" είναι καταπληκτική περιγραφή των νεανικών του χρόνων και άξιζε μνείας. Επιπλέον ο ίδιος έχει ακόμα στενή σχέση με την Κούβα, έχει μείνει εκεί μεγάλα διαστήματα και έχει διδάξει και ως επισκέπτης καθηγητής στο πανεπιστήμιο. Το βιβλίο αν δεν κάνω λάθος αποτελεί τον πρώτο τόμο μιας μεγάλης τρίτομης αυτοβιογραφίας του Μάρκες. Δεν γνωρίζω αν έχουν γραφεί και μεταφραστεί οι επόμενοι τόμοι...

Όσο για τη Σέλια Κρους, εγώ περισσότερο γνωρίζω την επίσης μακαρίτισσα Σέλια Σάντσες :)

Valisia είπε...

Είναι η πρώτη φορά που διαβάζω μια ανάρτηση με πολιτικό περιεχόμενο και με τόσο πολύ ενδιαφέρον.
Αν την γράψετε την Τρίτη θα εξεγερθώ...

Τσαλαπετεινός είπε...

sikofagos : Μα το συζητάς; Πες ότι καθόμαστε ήδη, απόγευμα στο τοιχάκι της λεωφόρου Μαλεκόν κοντά στο φάρο, κόσμος πάει κι έρχεται και εμείς πίνουμε μοχίτος. Αν ζεσταίνεσαι, λίγο πιο πέρα υπάρχει μια τσιμεντένια εξέδρα, μπορούμε να βουτήξουμε με τα πιτσιρίκια. (εδώ θα δεις τι ακριβώς λέω http://www.youtube.com/watch?v=_xuLbGRvRC4 )

Η ομοιότητα είναι απλώς αυτή των διδύμων- ακόμα να το χωνέψεις;

Υ.Γ. Σε αυτή την περίπτωση – του Αυγούστου- θα πρέπει να κλείσω όπως -όπως έναν ημιυπαίθριο που έχω γιατί το μπλογκ είναι στενάχωρο.


tsalapeteinos : Ο Γκαμπίτο είναι στο Μεξικό εδώ και μερικά χρόνια κι είναι σοβαρά άρρωστος. Ναι το "Ζω για να τη διηγούμαι" είναι ο πρώτος τόμος της αυτοβιογραφίας του. Υποψιάζομαι πάντως ότι αν είχε εκδοθεί ο δεύτερος, θα το είχαμε μάθει αμέσως. Το τελευταίο που κυκλοφόρησε στα ελληνικά το 2004 είναι το Memoria de mis putas tristes.
Κράτησα το Sanchez που είπες, αλλά όχι σε Celia αλλά σε Poncho. ;-)

Valisia : Για να αποφύγουμε τις εξεγέρσεις στην καρδιά του καλοκαιριού – το δεύτερο μέρος σας περιμένει από τις 5:53 το πρωί όπως άλλωστε υποσχέθηκα. Πάντως αν σας ενδιαφέρει μια ιδιαίτερη ματιά στην Ιστορία της Λατινικής Αμερικής, σας συνιστώ ανεπιφύλακτα τον apos .

xomeritis είπε...

Τσαλαπετεινέ μου μπορεί οι επαναστάτες να γεννιούνται, οι τύραννοι όμως σίγουρα γίνονται.

Yannis Tsal είπε...

Τι βλέπω ετεροζυγωματικέ δίδυμε, τελικά είσαι... πράχτορας; Ταξιδιωτικός έστω. Εγώ πάντως αν σας ακολουθήσω δεν ξέρω αν θα έχω χρόνο για μπάνια του λαού. Θα πρέπει να κάνω πολλές επαφές με πολιτικά στελέχη και προσωπικότητες, να συμμετάσχω σε συνέδρια και φόρα, και βέβαια να μην παραλείψω να αποθέσω φόρο τιμής στο μνημείο στη Σάντα Κλάρα.

Ο Γκάμπο δυστυχώς είναι άρρωστος τα τελευταία χρόνια και δεν έχω ακούσει ούτε εγώ να έχει εκδόσει κάτι καινούριο. Αν δεν είναι σε θέση να γράψει βιβλίο, θα μπορούσαμε να του προτείνουμε έστω να δημοσιεύει περιστασιακά ρεφλεξιόνες κι αυτός :)

Όσο για την ταινία Before the night falls, είναι πραγματικά καλή ταινία και αποτυπώνει το προσωπικό δράμα ενός ευαίσθητου και βασανισμένου ανθρώπου. Έχει ωστόσο χρησιμοποιηθεί κατά κόρον για αντικαθεστωτική προπαγάνδα. Οι ομοφυλόφιλοι είναι μια κατατρεγμένη μειονότητα σε όλο τον κόσμο, όχι μόνο στην Κούβα. Να θυμίσω μόνο την περίπτωση Χάρβεϋ Μιλκ στο Σαν Φρανσίσκο και την υπόθεση Ρούσσου που δεν του υπέγραφε σαδιστικά χάρη ο πρώην αδέκαστος εισαγγελέας Σαρτζετάκης. Οι προκαταλήψεις και οι αγγυλώσεις αιώνων δεν αλλάζουν από τη μια μέρα στην άλλη, ούτε ακόμα και με πολιτική ανατροπή. Συνολικά η κουβανική επανάσταση άμβλυνε τις κοινωνικές ανισότητες, ιδιαίτερα κατά γυναικών, εγχρώμων, επαρχιωτών και άλλων ομάδων. Σταδιακά βελτιώθηκε και η θέση των ομοφυλοφίλων, οι οποίοι αρχικά αντιμετώπισαν μια σχετική εχθρότητα επειδή κάποιοι τους έβλεπαν σαν σύμβολα της ηθικής κατάπτωσης στην οποία είχαν ρίξει τη χώρα οι πλούσιοι βορειαμερικάνοι επιχειρηματίες και τουρίστες. Να απομονώνεται μια περίπτωση και να αξιοποιείται προπαγανδιστικά είναι κοντόφθαλμο και άδικο, αν δεν είναι κακοπροαίρετο.