Τρίτη 21 Δεκεμβρίου 2010

Εισαγωγικόν

Κερκόπορτα η χαραμάδα στις κουρτίνες αφήνει ελάχιστο φως να περάσει. Έχει αρχίσει να χαράζει. Στο μισοσκόταδο προσπαθώ να αναγνωρίσω το χώρο. Μάταια.

Στο νυσταγμένο, γεμάτο απορία “πού είμαι;” απαντά ο Απόλλωνας παραδόξως ξεκάθαρα: ..απέναντι από την πόλη των τυφλών... 1 με τον παλιό χρησμό, τον ίδιο που έδωσε στους Μεγαρείς αποίκους όταν το 660 π.Χ με αρχηγό το Βύζαντα αναζητούσαν γη για να στεριώσουν. Το μαντείο των Δελφών τους έστειλε απέναντι από τη πόλη των τυφλών, την Χαλκιδόνα 2 που είχε ιδρυθεί κι αυτή από Μεγαρείς μόλις 18 χρόνια πριν. Γιατί δεν μπορεί παρά να ήταν τυφλοί οι κάτοικοί της, που ενώ πρότεροι πλεύσαντες τους τόπους” δεν είδαν “τοσούτον πλούτον” 1 κι εγκαταστάθηκαν στην Μικρασιατική ακτή, αντί της ιδανικής, από κάθε άποψη, στην απέντατι όχθη του Βοσπόρου.

Κωνσταντινούπολη λοιπόν. Δωμάτιο ξενοδοχείου, Δεκέμβριος 2010.

Ένας απροσδιόριστος ήχος από το διάδρομο- σα ρόδες βαλίτσας που κυλάνε- ανασύρει έναν άλλο μακρινό ήχο. Είναι ο ήχος του δόρατος που σέρνει πίσω του ο ιδρυτής της Νέας Ρώμης, χαράσοντας ο ίδιος τα χνάρια των τειχών της πόλης για την οποία θα έγραφε αργότερα ο συνονόματός του, ο Πορφυρογέννητος των γραμμάτων: “...εστί βασιλεύουσα του τε κόσμου παντός υπερέχουσα” 3. Συνέχιζε να βαδίζει έτσι χιλιόμετρα ολόκληρα περικλείοντας με το ίχνος του δόρατος την ιδανική τοποθεσία που βρέχουν τα νερά του Κεράτιου, του Βοσπόρου και της θάλασσας του Μαρμαρά. Όταν οι συνοδοί του έδειξαν έπληκτοι με το μήκος της γραμμής στο χώμα, εκείνος απάντησε με το δικό του, δοκιμασμένο τρόπο που δήλωνε την εμπλοκή του θείου στις ανθρώπινες αποφάσεις: “Θα συνεχίσω, μέχρι ότου αυτός που βαδίζει μπροστά μου με υποχρεώσει να σταματήσω 4 σελ 61

Καθώς ξυνπάω σιγά σιγά, το γαϊτανάκι της Ιστορίας, συνεχίζει με το τόσο απογοητευτικό για τον Ιουλιανό μήνυμα που φέρνει από το Μαντείο των Δελφών ο γιατρός και φίλος του, ο Ορειβάσιος ο Περγαμηνός: Είπατε τώ βασιλεί, χαμαί πέσε δαίδαλος αυλά, ουκέτι Φοίβος έχει καλύβην, ου μάντιδα δάφνην, ουδέ παγάν λαλέουσαν. Απέσβετο και το λάλον ύδωρ5 Ανακάθομαι στο κρεβάτι. Τα μάτια έχουν συνηθίσει πλέον στο μισοσκόταδο και αναρωτιέμαι ποιά θα είναι η επόμενη στάση της μνήμης.

Μα βέβαια του Νίκα και κυρίως η στάση της Θεοδώρας. Ήταν εκείνη που το Γενάρη του 532, στη σύσκεψη του αυτοκράτορα με τους συμβούλους του, ενώ έξω η Πόλη φλεγόταν επί μια βδομάδα, επενέβη με το αυστηρό “...τῷ δὲ βεβασιλευκότι τὸ φυγάδι εἶναι οὐκ ἀνεκτὸν” και κατέληξε “ὡς καλὸν ἐντάφιον ἡ βασιλεία ἐστί»6 αποτρέποντας τελικά τον Ιουστινιανό από την προσχεδιασμένη φυγή. Αν δεν είχαν ειπωθεί αυτές οι φράσεις που μας μεταφέρει ο Προκόπιος, την κρίσιμη στιγμή η εξέγερση δεν θα είχε καταπνίγει στο αίμα και βέβαια ο Ιουστινιανός δεν θα ξεκινούσε ένα μήνα αργότερα τις εργασίες για την ανέγερση της Αγίας Σοφίας, ούτε θα μπορούσε να αναφωνήσει με την ολοκλήρωσή της επτά χρόνια αργότερα το περίφημο και δικαιολογημένα περήφανο “Νενίκηκά σε, Σολομών”.

Η βοή που ακολουθεί τα θυρανοίξια του λαμπρού ναού έρχεται κατευθείαν από το διπλανό Ιππόδρομο. «Ανάτειλον Φωκά, ανάτειλον Φωκά». Το πλήθος ζητά επίμονα τον αυτοκράτορα ώστε να αρχίσουν οι αγώνες που έχει εξαγγείλει. Εκείνος όμως παραδομένος ως συνήθως στη μέθη καθυστερεί, οπότε οι κραυγές γίνονται πλέον σαρκαστικές:«Πάλιν τον καύκον έπιες, πάλιν τον νούν απώλεσας». Αυτό το τελευταίο εξοργίζει τον αυτοκράτορα που διατάζει τη σύλληψη των ενόχων. Η τιμωρία αμίληκτη- όπως άλλωστε το συνήθισε ο Φωκάς “ο μέθυσος, διεφθαρμένος και παθολογικά σκληρός που τίποτα δεν αγαπούσε πιο πολύ από τη θέα του αίματος.” 4 σελ 166

Επιλεκτική η μνήμη κάνει άλματα. Συχνά, στοιβάζει στον ίδιο σωρό σημαντικά, δευτερεύοντα ή ακόμα κι εντελώς ασήμαντα. Έτσι ξεχνάει τις λεπτομέρειες της φοβερής πολιορκίας της Κωνσταντινούπολης το καλοκαίρι του 626 ενώ ο Αυτοκράτορας Ηράκλειος ήταν με το στρατό 800 χιλιόμετρα μακριά και διατηρεί ανέπαφο το αλλαζονικό μήνυμα που έστειλε στους πολιορκημένους ο Χαγάνος 7 των Αβάρων: «Άλλως γαρ υμάς ουκ ένι σωθήναι, μη ιχθύες έχετε γενέσθαι και δια θαλάσσης απελθείν η πτερωτοί και εις τον ουρανόν ανελθείν»8

Έχει φωτίσει για τα καλά. Η βαλίτσα απέναντι μισάνοιχτη από χθες το βράδυ, η φωτογραφική μηχανή ετοιμοπόλεμη κι ο χάρτης της Πόλης ανοιγμένος στο κομοδίνο δίπλα μου. Ξεχωρίζω τη λέξη Boğaziçi να απλώνεται ανάμεσα στις δύο γέφυρες. Προτελευταία στάση- στα 1118, στη Μονή της Κεχαριτωμένης- και σηκώνομαι. Εκεί βρίσκεται η Άννα Κομνηνή, η αγέρωχη αυτή Γραικιά απομονωμένη, μετά την αποτυχημένη συνωμοσία κατά του αδελφού της, του ευσπλαχνικού Καλοϊωάννη που τη συγχώρεσε και της χάρισε τη ζωή. Σκυμμένη πάνω στα χειρόγραφα της αρχίζει να γράφει την Αλεξιάδα: “Ακάθεκτος κυλάει ο χρόνος και στην αέναη κίνησή του παρασύρει και παραλλάζει τα πάντα και τα καταποντίζει στο βυθό της αφάνειας... Αυτή τη διαπίστωση έχω κάμει εγώ, η Άννα, κόρη των βασιλέων Αλεξίου και Ειρήνης, πορφυρογέννητη και πορφυροθρεμμένη, όχι άμοιρη γραμμάτων, αλλά με σοβαρότατη σπουδή των ελληνικών". 9

Τελευταίος σταθμός, η μέρα της Άλωσης. Ο Μωάμεθ ο Β, στα εικοσιένα του χρόνια κυριεύει τη Πόλη κι η ιστορία του αποδίδει το προσωνύμιο του Πορθητή. Το βράδυ της 29ης Μαϊου φτάνει πεζός από την Αγία Σοφία (4 σελ571) στο παλιό παλάτι των Αυτοκρατόρων που είχε θεμελιώσει ο Μέγας Κωνσταντίνος. Εκεί, λέγεται10 ότι περιπλανήθηκε αρκετά στις ερειπωμένες αίθουσες. Κάποια στιγμή τον άκουσαν να ψιθυρίζει τους στίχους ενός Πέρση ποιητή. «Η αράχνη υφαίνει τα πέπλα της στο παλάτι των Καισάρων. Η κουκουβάγια καλεί τους φρουρούς στα κάστρα της Αφρασιγιάμπ»


Σηκώνομαι από το κρεβάτι κι ανοίγω διάπλατα τις κουρτίνες. Ασπρόμαυρη μέρα, αλλά ο Βόσπορος με τα ασήμια του απλώνεται μπροστά μου. Απέναντι η Ασιατική ακτή. Κι ακριβώς από κάτω, το Dolmabahçe Sarayı. Μετά από ένα τέταρτο βγαίνω από το ξενοδοχείο.

Εις την Πόλη, λοιπόν! Εις την Πόλη!




Σημειώσεις

1.Στράβωνα, Γεωγραφικά 7, 6, 2, 1

2.Το σημερινό Kadıköy

3.Γιατί το Βυζάντιο Ε. Γλύκατζη Αρβελέρ, σελ 144

4.Σύντομη Ιστορία του Βυζαντίου J.J. Norwich

5.Μετάφραση: «Να πείτε στον βασιλιά ότι στο χώμα βρίσκεται ο έντεχνος αυλός, ο Φοίβος δεν έχει πια κατοικία, ούτε δάφνη μαντική, ούτε πηγή ομιλούσα. Χάθηκε και το νερό που μιλούσε»

6.Μετάφραση: “... ένας αυτοκράτορας δεν θα ήταν ανεκτό να γίνει φυγάς...η πορφύρα είναι το ευγενέστερο σάβανο.» Προκόπιος, Ὑπὲρ τῶν πολέμων, 1, 24, 33.

7.Ο ηγεμόνας βαρβαρικών φυλών και κυρίως των Αράβων και των Χαζάρων.

8.από το Πασχάλιο Χρονικό αγνώστου, γράφτηκε περί το 630

9.Μετάφραση Αλόη Σιδέρη

10.Από τον Μιχαήλ Κριτόβουλο στο έργο του Ξυγγραφή Ιστοριών



Μουσική: Yansımalar, του τούρκου συνθέτη και κιθαρίστα Erkan Oğur







27 σχόλια:

Ανώνυμος είπε...

αυτό ειναι αξιοζήλευτο (όχι τόσο αυτό που έζησες, όσο το πώς το έζησες και οτι θέλησες να το μοιραστείς μ' αυτόν τον σπάνιο τρόπο)

μπράβο

Κ.Κ.Μ.

apos είπε...

Kαι πόσο το ήθελα ένα ταξίδι τώρα!
Fly, fly away, Tσαλαπετεινέ!

vague είπε...

Όλα αυτά χρειάζεται κανείς να ξέρει για να κάνει μια βόλτα στην Πόλη; Ευτυχώς λοιπόν, που έκανες εσύ την έρευνα και μπορώ να πάρω μαζί μου τις σημειώσεις, γιατί εγώ θα πήγαινα απευθείας για τον αργιλέ.

Εξαιρετικόν το εισαγωγικόν σου!
Φαίνεται να σε γονάτισε στη δουλειά. Μπράβο!

Кроткая είπε...

Σε φθονώ. Απολύτως. :)

Ανώνυμος είπε...

στην αρχή τρομαξα - νομισα πως διαβαζα Τομαδακη - μετα πολυ , μα πολυ ωραία το "γυρίσατε" όμως.

Τσαλαπετεινός είπε...

KKMοίρης: Σαν να μην είσαστε εσείς. Σαν να είναι ο άλλος...ή μάλλον κάποιος τρίτος. Αυτόν λοιπόν θα ευχαριστήσω.


apos: Αμ΄ έπος αμ΄ έργον, dictum factum (λατινικά δεν ξέρω, το βρήκα και το παραθέτω)
Go apos, go...

Τσαλαπετεινός είπε...

Riski: Υπάρχουν δυο τρόποι για να πας στην Πόλη: Ο πρώτος είναι χωρίς να ξέρεις απολύτως τίποτα αρκεί να έχεις ανοιχτό βλέμμα. Κι ο δεύτερος να στρωθείς στο διάβασμα και στις επαναλήψεις.

Ναργιλέδες, χαμάμ και λιχουδιές, σερμπέτια προσεχώς. Και φυσικά φωτογραφίες...

Τσαλαπετεινός είπε...

Кроткая: Look Who's Talking!!!
Nα σου πω κι εγώ τώρα ύστερα από τόσο καιρό πόσο ζήλεψα τότε για το Iguassu παρ` όλο που είχα ήδη πάει;

Τσαλαπετεινός είπε...

holly : Τομαδάκης; Άντε πάλι το ψαχτήρι...ελπίζω ότι είναι διαπρεπής βυζαντινολόγος που μου διαφεύγει το έργο του.

Σελιτσάνος είπε...

Το απίστευτο είναι το πόσο οικεία είναι αυτή η πόλη.Σα να μην έχεις περάσει σύνορα.

Τηρήματα είπε...

Αν και φιλόγος, αν και με 10 στη Βυζαντινή ιστορία που, μεταξύ μας, με είχε αηδιάσει με τις σκευωρίες και τα λοιπά τα οποία διέπραξαν χριστιανοί που , υποτίθεται, πίστευαν στην απλότητα και την αγάπη, σ΄ευχαριστώ για την αναζήτηση και το μάθημα. Ελπίζω να περάσεις καλά. Είναι ένα ταξίδι που πάντα ήθελα να κάνω.
(πρώην Δρούτσουλας, νυν Τηρίματα)

Τσαλαπετεινός είπε...

Σελιτσάνος: Λένε πως τη δεύτερη φορά που πας, φλερτάρεις έντονα με την ιδέα της μόνιμης εγκατάστασης. Πως αρχίζεις να σκέφτεσαι σε ποια περιοχή θα έμενες, κοιτάζεις τιμές διαμερισμάτων... έτσι λένε.


Εγώ πάλι θα σας έλεγα ότι αυτή η Πόλη έχει κάτι από τη χαμένη μας ψυχή, αλλά δεν το λέω γιατί ακούγεται κάπως μελοδραματικό και γιατί πολύ λίγοι θα καταλάβουν τι ακριβώς εννοώ.

Τσαλαπετεινός είπε...

Τηρίματα: Η πιο παρεξηγημένη περίοδος της ιστορίας η βυζαντινή.
Αν και από άλλη δέσμη, τα βασικά ιστορικά στοιχεία αυτής της ανάρτησης τα θυμόμουν από το Λύκειο. Ειδικά του Φωκά. Αυτή η φράση του πλήθους για έναν ανεξήγητο λόγο μου έκανε φοβερή εντύπωση.
Πάντως είχα την τύχη να έχω εξαιρετικούς φιλολόγους.


Καλοτάξιδο το μπλογκ!

navarino-s είπε...

Σ' ευχαριστώ πολύ γι' αυτή την αριστουργηματική σου ξενάγηση μέσω ιστορικών ντοκουμέντων. Ξανάζησα έντονα και τη δική μου επίσκεψη το 1987 και θέλω να την επαναλάβω!

Σελιτσάνος είπε...

Κι εγώ ήθελα να γράψω ότι αυτή η πόλη μοιάζει τόσο ελληνική αλλά φοβήθηκα μην κατηγορηθώ για πατριδοκάπηλος...

Τηρήματα είπε...

Δεν έχω παρεξηγήσει την περίοδο και κανείς από μας δεν έχει το δικαίωμα να "παρεξηγήσει" μια ολόκληρη ιστορική περίοδο και μάλιστα με τόσο ένδοξες στιγμές. Πόσο μάλλον εγώ που κάποτε ίσως χρειαστεί να τη διδάξω κιόλας σε παιδιά.
Ίσα ίσα...το αντίθετο.
Άλλο ήθελα να πω. Ας είναι.

Εύχομαι να περάσετε πολύ όμορφα στην Πόλη μας.

Σας ευχαριστώ για τις ευχές.

Ανώνυμος είπε...

Κι άλλες φωτό, και τα υπόλοιπα κεφάλαια κι άλλες κουρτίνες κι ασήμια κι άλλο κι άλλο....

δύτης των νιπτήρων είπε...

Πολύ ωραίο! Να κάνω μόνο μια σχολαστική παρατήρηση; Στους στίχους που απαγγέλει ο Μεχμέτ, τα κάστρα δεν είναι της Αφρασίας, αλλά του Αφρασιγιάμπ, του μυθικού βασιλιά του Τουράν (της κεντρικής Ασίας).

Yannis Tsal είπε...

Ξέχασες μόνο αδερφέ σε αυτό το οδοιπορικό στο χρόνο το πέρασμα του... Βίλιαμ Χάγιες από την Πόλη! Αν δεν έχει πάρει σύνταξη ακόμα, να προσέχουν οι ταξιδιώτες τον αστυνομικό με το μουστάκι, είναι πολύ αυστηρός!

Πρόσφατα έχει κυκλοφορήσει και ένα καταπληκτικό φωτογραφικό λεύκωμα του Αρά Γκιουλέρ, με ασπρόμαυρες φωτογραφίες τραβηγμένες στην Κων/πολη μεταξύ 1950 και 1980 περίπου και πρόλογο του Ορχάν Παμούκ.

Τσαλαπετεινός είπε...

navarino-s: Η Πόλη είναι απαιτητική, θέλει πολλά ταξίδια. Σιγά σιγά την κατακτάς. Εκείνη βέβαια μας κατακτάει με την πρώτη.


Σελιτσάνος: Μίλησα με μερικούς ξένους που πάνε συχνά και μου εκμυστηρεύτηκαν ότι ένοιωσαν την Πόλη οικεία από την πρώτη στιγμή που βρεθήκαν εκεί. Ιταλός, Ολλανδός και Ιορδανός.
Για μας σίγουρα αυτή η αίσθηση είναι ακόμα πιο έντονη.

Τσαλαπετεινός είπε...

Τηρίματα: Το κατάλαβα.

Απλώς μίλησα για παρεξηγημένη περίοδο
επιρρεασμένος από ένα απόσμασμα που διάβασα πρόσφατα από την “Ιστορία των Ευρωπαϊκών Ηθών” του Lecky που έλεγε μεταξύ των άλλων: “...η ετυμηγορία της Παγκόσμιας Ιστορίας είναι ότι αποτελεί(η Βυζαντινή Αυτοκρατορία), χωρίς την παραμικρή εξαίρεση, την πιο ολοκληρωτικά χυδαία και αξιοκαταφρόνητη μορφή που πήρε ο πολιτισμός...είναι μια μονότονη ιστορία ραδιουργιών από ιερωμένους, ευνούχους και γυναίκες, μια ιστορία φαρμακειών, συνωμοσιών...”

Τσαλαπετεινός είπε...

ΦΟΡΑΔΑ ΣΤ΄ ΑΛΩΝΙ: Yavaş yavaş , kısrak (Φοράδα)!
Αγάλι, αγάλι γίνεται η αγουρίδα μέλι, το καλό το πράγμα αργεί να γίνει...θέλει ψήσιμο και δεν έχω καν προθερμάνει το φούρνο.


Δύτης των νιπτήρων: Σε περίμενα πώς και πώς για σχολαστικές παρατηρήσεις! Όπως θα δεις το διόρθωσα. Ο Norwich πάντως αναφέρει “Αφρασίας”. Και κάπου αλλού στο διαδίκτυο το βρήκα έτσι αλλά η πηγή δε μου φάνηκε αξιόπιστη.

Μήπως ξέρεις ποιός ποιητής έγραψε αυτούς τους στίχους; Έψαξα αρκετά αλλά δεν μπόρεσα να βρω τίποτα.

Τσαλαπετεινός είπε...

tsalapeteinos: Μα περνούσε το Οριάν Εξπρές από το Βυζάντιο;

Ξεφύλλισα το Λεύκωμα και είναι καταπληκτικό! Είχα δει πολλές φωτογραφίες του όταν διάβασα την Ισταμπούλ του Ο. Παμούκ που λέει για τις εικόνες του Αρά Γκιουλερ “ με κάνει να νοιώθω σα μεθυσμένος από τις αναμνήσεις...”

Αυτό το Λεύκωμα είναι το μόνο που ζήτησα από τον Άγιο Βασίλη φέτος κι έχω βάσιμες ελπίδες ότι θα μου το φέρει.

δύτης των νιπτήρων είπε...

Λοιπόν, όσο μπόρεσα να το ψάξω ο πρώτος που παραδίδει τους στίχους είναι ο Τουρσούν Μπέης, ο σύγχρονος του Πορθητή ιστορικός. Και, όπως το γράφει, οι στίχοι μοιάζει να είναι του ίδιου του Πορθητή. Δεν είναι απίθανο.
(μια ακόμα διόρθωση, αν επιτρέπεις: μάλλον είναι τα κάστρα *του* Αφρασιάμπ, του μυθικού βασιλιά, όχι της ομώνυμης πόλης)

Τσαλαπετεινός είπε...

Δύτης: Εκτός από Fatih λοιπόν και şair ο Μεχμέτ! Σε ευχαριστώ πολύ Δύτη για αυτή την πληροφορία. ;-)

Καλές γιορτές!

Ανώνυμος είπε...

Πρόσφατα ξαναβρέθηκα στην Ίσταμπουλ. Με ξένους που δεν είχαν ξαναπάει. Συνεπώς, αναγκάστηκα να κάνω το γύρο του Fatih και του Beyoglou.
Και, διαβάζοντας το άρθρο σου μετά το ταξείδι μου, κατάλαβα ότι πρέπει να ναι κανείς μεγάλος συγγραφέας για να "δεί" όλ'αυτά που είδες.
Εγώ πάλι είδα μόνο μια παρακμάζουσα πόλη στα μολυσμένα νερά του Βόσπορου, που δεν είναι πια ούτε κρέας ούτε ψάρι, ούτε Ευρώπη ούτε Ασία.
Είδα εκκλησίες που μοιάζαν με τζαμιά και τζαμιά που μοιάζαν με εκκλησίες - απόδειξη ότι les grands sots se rassemblent (et se ressemblent).
Είδα παζάρια που θέλαν να λέγονται ανατολίτικα, όπου τουρίστες από την και καλά ευπορούσα δυτική Ευρώπη αγοράζαν - σε υστερικές τιμές - υφάσματα made in China και κρόκο τάχαμου απ΄την περσία.
Είδα ταβέρνες και καφενεία σε κάθε γωνιά - όπως στο Ελλάντα.
Πήγα σε χαμάμ που μετατράπηκαν σε τουριστικές βιομηχανίες: 2 λεπτά peeling, 2 μασάζ, 1 σαπούνισμα, 1 ξέπλυμα, 40 ευρώπουλα, να περάσει ο επόμενος!
Ξενύχτησα σε κλαμπ και μπαράκια που δεν θα είχαν τίποτε να ζηλέψουν από τα αντίστοιχα της θεσσαλονίκης, της ρώμης, του άμστερνταμ (γράψε λάθος, οι θαμώνες της Κωνσταντινούπολης προφανώς θεωρούν το ημερήσιο ντους αμαρτία).
...

Ανώνυμος είπε...

...

Όσο για τους αειμνήστους αυτών Ρωμαίους αυτοκράτορες, που σκότωναν ο επόμενος τον προηγούμενο για να βασιλεύσουν, δόξα να χει ο γιαραμπής, μας αφήκαν χρόνους, μετά από τόσες μύτες, χέρια, πέη καί όρχεις κομμένα, μετά από τόσα λαρύγγια καμένα με μολύβι και τόσα βιβλία καμένα στον ιππόδρομο, μετά από τόσες συνόδους όπου ψωριάρηδες ασκητές και κοιλαράδες επίσκοποι έπαιζαν κατς και αποφάσιζαν από πού εκπορεύεται ένα περιστέρι (αυτό που αργότερα κάθισε στην καούκα του Καρατζαφέρη;) και πόσοι άγγελοι χωράνε στο κεφάλι μιας καρφίτσας...

το μέν την Πόλιν σοι δούναι - πανεύκολο, σε τιμή ευκαιρίας.

ΥΓ: η μετάφραση του "δαίδαλος αυλά" είναι: "δαιδαλώδης αυλή", και όχι "έντεχνος αυλός" νομίζω...