Στο τσακ!

.

"Η γραφή είναι από τα αγαπημένα θέματα του Ορχάν Παμούκ, ιδιαίτερα η μυθιστορηματική γραφή. Κάθε ομιλία του με θέμα τη γραφή είναι ένα μεγάλο ταξίδι στη λογοτεχνία, με τον τρόπο βεβαίως του Ορχάν Παμούκ, όπου η αυτοβιογραφία βαραίνει ιδιαίτερα, με έμφαση στην παιδική ηλικία και μάλιστα στην παιδική ηλικία στην Κωνσταντινούπολη. Ο συγγραφέας είναι ένας αθεράπευτα κωνσταντινουπολίτης, ένας ιστανμπουλού. Ετσι κι αλλιώς κανένας άλλος δεν έχει μιλήσει για την Πόλη όσο αυτός.

Είμαι φανατικός αναγνώστης των ομιλιών του Ορχάν Παμούκ γιατί είναι διάσπαρτες από ιδέες, εικόνες, αποσπάσματα ζωής που δεν έχουν βρει όμως τον δρόμο τους για τα μυθιστορήματά του. Επομένως είναι μοναδικές. Η ομιλία του «Μy father΄s suitcase» (Η βαλίτσα του πατέρα μου), που την εκφώνησε στη Στοκχόλμη στην τελετή όπου του απένειμαν το βραβείο Νομπέλ, είναι μια σπαρακτική, αλλά και με πολύ χιούμορ, αναδρομή στην ηλικία της αθωότητας, που είναι ταυτόχρονα και η ηλικία γέννησης όλων των ενοχών. Η ομιλία του «Ιn Κars and Frankfurt», που την εκφώνησε στη Φραγκφούρτη όταν ο Σύνδεσμος Γερμανών Εκδοτών τού απένειμε το Γερμανικό Βραβείο Ειρήνης, είναι μια εξαιρετικά επίκαιρη και πολύ προσωπική ανάγνωση του «άλλου», του «ξένου», του «εχθρού» στη λογοτεχνία, με αφορμή το μυθιστόρημά του «Χιόνι», του οποίου ο ήρωας Κα πέρασε τα τελευταία χρόνια της ζωής του στη Φραγκφούρτη. Εδώ ο Παμούκ είναι πολύ τολμηρός στις λογοτεχνικές αναφορές που τεκμηριώνουν το «ξένο». Για παράδειγμα, το μυθιστόρημα «Μόμπυ Ντικ», του Μέλβιλ, που διερευνά όλους τους φόβους της Αμερικής, ιδιαίτερα τον φόβο για την ξένη, την αλλότρια κουλτούρα, μέσα από την αλληγορία της λευκής φάλαινας.

Απήλαυσα ιδιαίτερα την ομιλία του «Τhe implied author» (Ο υπόρρητος συγγραφέας), που την εκφώνησε στην Οκλαχόμα στη σειρά των διαλέξεων Πούτερμπαχ, τις οποίες διοργανώνει κάθε Μάρτιο το περιοδικό του Πανεπιστημίου της Οκλαχόμας «World Literature Τoday». Εδώ ο συγγραφέας ομολογεί ότι είναι εξαρτημένος από τη λογοτεχνία και ότι αν δεν πάρει την ημερήσια λογοτεχνική δόση του δεν μπορεί να είναι ευτυχισμένος. Ο Παμούκ ομολογεί ότι είναι ένας «αφοσιωμένος» στη λογοτεχνική γραφή. Λέει ότι εδώ και περισσότερο από τριάντα χρόνια περνάει κατά μέσον όρο δέκα ώρες την ημέρα μόνος στο δωμάτιό του, καθισμένος στο γραφείο του, και είναι ευχαριστημένος αν μπορεί να γράψει μια καλή μισή σελίδα κάθε μέρα. Με τον τίτλο «Τhe implied author» (οι τίτλοι είναι στα αγγλικά γιατί διάβασα τις ομιλίες στη συλλογή κειμένων του Παμούκ «Οther colours», εκδόσεις Faber & Faber) ο συγγραφέας παραπέμπει στον γερμανό κριτικό Βόλφγκανγκ Ιζερ και στην αναγνωστικοκεντρική θεωρία του, σύμφωνα με την οποία το νόημα ενός μυθιστορήματος δεν υπάρχει ούτε στο κείμενο ούτε στο περιεχόμενο· υπάρχει μόνο μέσα από την ανάγνωση. Επομένως ο αναγνώστης είναι απαραίτητος στη λογοτεχνική λειτουργία. Επεκτείνοντας αυτή τη θεωρία ο Παμούκ διεκδικεί για τον συγγραφέα την προνομιακή θέση να δώσει νόημα σε ένα μυθιστόρημα που δεν είχε ακόμη γραφεί.

Δεν πρόκειται λοιπόν να χάσω την ομιλία τού Ορχάν Παμούκ με θέμα «Τι γίνεται στο μυαλό μας όταν διαβάζουμε ένα μυθιστόρημα», την Τετάρτη στις 7 μ.μ., στο Μegaron Ρlus. * "

το παραπάνω κείμενο του Νίκου Μπακουνάκη δημοσιεύτηκε στο Βήμα 7/3/2010

*Η ομιλία που αναβλήθηκε, πραγματοποιείται σήμερα στις 7 μ.μ στο Megaron Plus. Μόλις που προλαβαίνουμε...