Τα σύκα του Αυγούστου

Την τελευταία του μέρα ο Αύγουστος, “αφού κάλεσε τους φίλους του, τους ρώτησε αν πίστευαν πώς είχε παίξει όπως έπρεπε στην κωμωδία της ζωής. Στο σημείο αυτό πρόσθεσε στην ελληνική γλώσσα τους στίχους που έκτοτε έμειναν παροιμιώδεις:

Χειροκροτήστε με λοιπόν, μια κι έχω παίξει ωραία,

κι όλοι μαζί χαρούμενοι πέστε μου κατευόδιο

Ύστερα τούς έδιωξε όλους ... και έσβησε ξαφνικά καθώς φιλούσε τη Λιβία και της έλεγε αυτά τα λόγια:”Ζήσε Λιβία διατηρώντας στη μνήμη σου το γάμο μας και έχει γεια”(1)

Όπως πριν από τη γέννηση του υπήρξαν διάφοροι και οιωνοί που προέβλεπαν την πορεία του -ο ίδιος στη διάρκεια της ζωής του λάμβανε σοβαρά υπ` όψη του σημάδια, οιωνούς και όνειρα- έτσι κι ο θάνατος του, αλλά και η μετά θάνατον αποθέωσή του είχαν προαγγελθεί από αρκετά σημάδια.

“Πράγματι δεν ήταν λίγοι οι οιωνοί που εμφανίστηκαν  -δεν ήταν δύσκολο να ερμηνευτούν- και έδειχναν όλοι  την ίδια μοίρα για αυτόν. Έτσι σημειώθηκε ολική έκλειψη ηλίου και το μεγαλύτερο μέρος του ουρανού ήταν σαν να είχε πιάσει φωτιά· πυρακτωμένα κάρβουνα έπεφταν από τον ουρανό και εμφανίστηκαν κομήτες κατακόκκινοι σαν αίμα. 

Ένας κεραυνός χτύπησε άγαλμά του που ήταν τοποθετημένο πάνω στο Καπιτώλιο με αποτέλεσμα να καταστρέψει το πρώτο γράμμα της λέξης Καίσαρ (Caesar). Αυτό οδήγησε τους μάντεις να προβλέψουν ότι την εκατοστή μέρα από το συμβάν, θα αποκτούσε ένα είδος θεϊκής υπόστασης. Αυτό το συμπέραναν από το γεγονός ότι το γράμμα C για τους Ρωμαίους σημαίνει εκατό κι ότι απέμεινε από τη λέξη (aesar) σήμαινε “θεός” στη γλώσσα των Ετρούσκων”(2)

Ο Αύγουστος γεννήθηκε στη Ρώμη το 63 π.Χ. Διάδοχος και ανιψιός του Ιούλιου Καίσαρα -εγγονός της αδελφής του- κυβέρνησε την Αυτοκρατορία επί σαράντα και πλέον χρόνια. Τα πρώτα, ως μέλος της δεύτερης τριανδρίας με τον Λέπιδο και τον Μάρκο Αντώνιο, ενώ μετά την περίφημη Ναυμαχία στο Άκτιο το 31πΧ έμεινε απόλυτος κυρίαρχος της Ρωμαϊκής Αυτοκρατορίας. Στο πλευρό του ήταν ουσιαστικός συγκυβερνήτης η τρίτη του σύζυγος, η Λιβία, μητέρα του επόμενου αυτοκράτορα Τιβέριου αλλά και γιαγιά του Κλαύδιου, προ γιαγιά του Καλιγούλα και προ προ γιαγιά του Νέρωνα. 

Ο Αύγουστος και η Λιβία παντρεύτηκαν το 39 π.Χ αφού χώρισαν προηγουμένως, τη Σκριβωνία και τον Τιβέριο Νέρωνα, αντίστοιχα. “...έκλεψε από τον άνδρα της Τιβέριο Νέρωνα τη γυναίκα του Λιβία Δρουσίλλα παρά το γεγονός ότι εκείνη ήταν έγκυος” όπως αναφέρει ο Σουητώνιος “και αυτή τη γυναίκα, αγάπησε και εκτίμησε ιδιαίτερα χωρίς να την αλλάξει πια”. Μάλιστα σύμφωνα με τον Δίωνα τον Κάσσιο “Ο ίδιος της ο (πρώην) σύζυγος τη συνόδεψε στη γαμήλια τελετή, ακριβώς όπως θα έκανε ένας πατέρας για την κόρη του”.

Παρά τον μισό αιώνα που έζησαν μαζί αποτελώντας πρότυπο ρωμαϊκής οικογένειας, παρά το γεγονός ότι του ήταν απόλυτα πιστή και αφοσιωμένη όλα αυτά τα χρόνια κι εργάστηκε σκληρά μαζί του, τόσο ο Τάκιτος στα Χρονικά του όσο και ο Δίων, αναφέρουν ότι ίσως  ήταν εκείνη υπεύθυνη για τον θάνατό του, καθώς φοβόταν ότι ο Αύγουστος είχε συμφιλιωθεί με τον μοναδικό επιζώντα εγγονό του -γιο της κόρης του Ιουλίας και του φίλου του και στρατηγού Αγρίππα- που είχε εξορίσει. Αν οι φόβοι της επιβεβαιώνονταν σίγουρα τότε ο διάδοχος του Αυγούστου δεν θα ήταν ο γιος της Τιβέριος αλλά ο νεαρός Ποστούμιος Αγρίππας. Έτσι η Λιβία “άλειψε με δηλητήριο μερικά σύκα που ήταν ακόμα επάνω στο δέντρο, από το οποίο ο Αύγουστος συνήθιζε να τα μαζεύει μόνος του, με τα ίδια του τα χέρια.” (2)

O Αύγουστος που πλέον την υποψιαζόταν, ήταν πολύ προσεκτικός. Αξίζει όμως να δούμε πώς περιγράφει εκείνες τις μέρες ο Robert Graves. “Ο Αύγουστος παραπλέοντας τα παράλια, έπεσε άρρωστος· είχε στομαχικές διαταραχές. Η Λιβία ετοιμάστηκε να τον περιποιηθεί, αλλά εκείνος την ευχαρίστησε και της είπε ότι δεν ήταν τίποτα· θα φρόντιζε τον εαυτό του μονάχος. Πήγε στο ερμάρι του με τα φάρμακα και διάλεξε ένα δυνατό καθαρτικό, ύστερα έμεινε νηστικός μια μέρα. Της απαγόρευσε ν` ανησυχεί για την υγεία του. Γελώντας αρνήθηκε να φάει οτιδήποτε άλλο παρά μόνο ψωμί από το κοινό τραπέζι και νερό από το κανάτι που χρησιμοποιούσε κι εκείνη, και άγουρα σύκα που τα μάζευε με τα χέρια του από τη συκιά. Τίποτα δεν είχε αλλάξει στη στάση του απέναντι στη Λιβία, ούτε και η δική της απέναντί του, ωστόσο ο καθένας διάβαζε τη σκέψη του άλλου. Παρ` όλες τις προφυλάξει το στομάχι του χειροτέρεψε. Τότε η Λιβία έστειλε μήνυμα και κάλεσε τον Τιβέριο.” (3)

Ο Αύγουστος πέθανε στις 19 Αυγούστου του 14 μΧ. στη Νόλα της Καμπανίας 35 μέρες πριν από την 76η επέτειο των γενεθλίων του, στο ίδιο δωμάτιο που είχε πεθάνει κι ο πατέρας του. Η Σύγκλητος, επιβεβαιώνοντας τον οιωνό, του απέδωσε τη θεϊκή ιδιότητα και όρισε τη λατρεία του από του Ρωμαίους. Ήταν ο πρώτος Ρωμαίος αυτοκράτορας που έφερε τον τίτλο Αύγουστος – το όνομά του ήταν Γάιος Ιούλιος Καίσαρ Οκταβιανός - “που είχε μια ευρύτερη σημασία, δεδομένου ότι τόποι ιεροί, όπου κάτι αφιερώνεται στους θεούς ύστερα από σχετική επιταγή των οιωνών, ονομάζονται augusta, λέξη που προέρχεται από την ανάπτυξη ή τις κινήσεις και το τσιμπολόγημα των πουλιών, όπως άλλωστε υποδηλώνει κι ο ποιητής Έννιος όταν γράφει: αφού από τον ιερό (augusto) τον οιωνό/ η ένδοξη Ρώμη χτίστηκε”(1)

Augustus the First Emperor η ταινία

I Claudius episode 4 (5/6) Poison is Queen

1.Σουητώνιος, Οι βίοι των Καισάρων, XCIX και VII, Μορφωτικό Ίδρυμα Εθνικής Τραπέζης, μετάφραση Νίκος Πετρόχειλος

2. Δίων ο Κάσσιος, Ρωμαϊκή Ιστορία, Βιβλίο 56, Κεφάλαιο 29. 3,4 και 30 1,2

3. Robert Graves, Εγώ ο Κλαύδιος, ΗΡΙΔΑΝΟΣ μετάφραση Αλέξανδρος Κοτζιάς, σελ 189 

η εικόνα του νομίσματος του Αυγούστου από εδώ , της Λιβίας από εδώ. 


Αναδημοσίευση: toportal