Η δολοφονία Λαμπράκη- πενήντα χρόνια

Είκοσι τρεις μέρες αργότερα* ο βουλευτής Γρηγόρης Λαμπράκης δολοφονήθηκε στη Θεσσαλονίκη. Οι δολοφόνοι, συλληφθέντες, αναγνωρίστηκαν σαν μέλη παρακρατικών βασιλικών οργανώσεων της άκρας δεξιάς. 

Εκείνη τη μέρα γράφτηκε μια από τις μελανότερες σελίδες της νεώτερης ελληνικής πολιτικής ιστορίας. Το χρονικό της υποθέσεως έχει ως εξής: 

Στις 22 Μαΐου ο Λαμπράκης εξεφώνησε λόγο στη Θεσσαλονίκη σε συγκέντρωση οπαδών της οργανώσεως “Φίλοι της ειρήνης”/ Έξω στο δρόμο είχε οργανωθεί “αντισυγκέντρωση” παρακρατικών οργάνων της άκρας δεξιάς, οι οποίοι αποδοκίμαζαν έντονα το δημοκρατικό βουλευτή. Την ώρα που έμπαινε στην αίθουσα ο Λαμπράκης ένας από αυτούς τον χτύπησε με ρόπαλο στο κεφάλι. Ο Λαμπράκης ζαλίστηκε, αλλά με τρομερή αυτοκυριαρχία κράτησε και την ψυχραιμία του και τις αισθήσεις του. Όταν τελείωσε η ομιλία ο Λαμπράκης απεχώρησε και έντονα επιδοκιμαζόμενος και αποδοκιμαζόμενος επεχείρησε να διασχίσει κάθετα το δρόμο για να περάσει στο απέναντι πεζοδρόμιο και να κατευθυνθεί στο ξενοδοχείο που διέμενε. Ενώ βρισκόταν στη μέση του δρόμου ένα τρίκυκλο όχημα, απ` αυτά που χρησιμοποιούνται για μεταφορές, όρμησε από μια πάροδο με μεγάλη ταχύτητα κατ` ευθείαν απάνω στο βαδίζοντα βουλευτή. Ο Λαμπράκης ανετράπη θανάσιμα πληγωμένος. Αλλ` αυτό δεν φάνηκε αρκετό στους δύο δολοφόνους που επέβαιναν του τρικύκλου. Τότε ένας απ` αυτούς, ο Εμμανουήλ Εμμανουηλίδης, με λοστό κατάφερε ένα δυνατό χτύπημα στο σπασμένο κεφάλι του θύματος. 

Ισχυρή δύναμη χωροφυλακής, παρεβρίσκετο εκεί για την τήρηση -υποτίθεται- της τάξεως. Επί κεφαλής ο ίδιος ο γενικός επιθεωρητής χωροφυλακής Β. Ελλάδας υποστράτηγος Κωνσταντίνος Μήτσου, ο διευθυντής της αστυνομίας Θεσσαλονίκης συνταγματάρχης Ευθύμιος Καμουτσής και άλλοι αξιωματικοί. Κανείς δεν κινήθηκε για να πιάσει τους δολοφόνους. Απολάμβαναν το συναρπαστικό θέαμα, που είχε και συνέχεια... 

Tο τρίκυκλο του θανάτου, αφού εξετέλσε την αποστολή του, ανενόχλητο από την παρουσία της αστυνομίας, προσπαθούσε να διαφύγει από κάποιο δρομάκι. Τότε ένας από το πλήθος, ο Εμμανουήλ Χατζηαποστόλου, με πραγματικό κίνδυνο της ζωής του τινάχτηκε από την ανθρωπομάζα και όρμησε προς το τρίκυκλο, που είχε αρχίσει ν` αναπτύσσει ταχύτητα. Σαν αίλουρος πήδησε στο πίσω μέρος αυτού. Οι δύο δολοφόνοι(1) προτού προφτάσουν ν` αντιδράσουν είχαν ακινητοποιηθεί. Το όχημα σταμάτησε. Το πλήθος εκραύγαζε. Τότε η αστυνομία, μην μπορώντας πλέον να παίζει το ρόλο του θεατή, δέχτηκε να συλλάβει τους ήδη πιασμένους δολοφόνους. 

Το μισοπεθαμένο κορμί του Λαμπράκη σπάραζε ακόμα στην ματωμένη άσφαλτο. Η καρδιά του χτυπούσε. Κάποιος άλλος τηλεφώνησε για ασθενοφόρο. Σε εκείνες τις αγωνιώδεις στιγμές, με αρκετή καθυστέρηση, βρέθηκε ένα ιδιωτικό αυτοκίνητο. Στο στενό του χώρο τοποθέτησαν τον Λαμπράκη. Μπόρεσε να φτάσει ως το νοσοκομείο. 

Λίγη ώρα πριν άλλη τραγωδία είχε εκτυλιχθεί στην ίδια πόλη και από την ίδια κατεύθυνση και καθοδήγηση:Ο επίσης βουλευτής της αριστεράς Γεώργιος Τσαρουχάς υπέστη επίθεση από δεύτερη ομάδα φονιάδων και τραυματίστηκε με λοστό στο κεφάλι. Ένα ασθενοφόρο τον παρέλαβε. Αλλά στο δρόμο προς το νοσοκομείο τρίτη ομάδα εφεδρικών δολοφόνων υποχρέωσε τον οδηγό του ασθενοφόρου να σταματήσει. Μη όντας σίγουροι ότι το θύμα είχε πεθάνει ήθελαν να τον αποτελειώσουν. Οι συνοδοί του Τσαρουχά αμύνθηκαν θαρραλέα. Αλλά ένας από τους κακοποιούς κατάφερε να ξαναχτυπήσει με λοστό το αιμόφυρτο κεφάλι του Τσαρουχά. Στο μεταξύ όμως είχαν προστρέξει διαβάτες που απώθησαν τους φονιάδες. Το ασθενοφόρο κατόρθωσε τότε να διαφύγει και να μπει στον περίβολο του νοσοκομείου. 

Σε τέσσερις μέρες ο Λαμπράκης άφησε της τελευταία του πνοή. Ο Τσαρουχάς επέζησε.(2) 

1.Τα ονόματα των δύο δολοφόνων είναι: Σπύρος Γκοτζαμάνης και Εμμανουήλ Εμμανουηλίδης. Το πρωί της δολοφονίας ο Γκοτζαμάνης, μεθυσμένος και με πολλά λεφτά στην τσέπη του, είχε πει, κομπάζοντας στον Γέωργιο Σωτηρχόπουλο: “Απόψε θα κάνω τη μεγαλύτερη τρέλα της ζωής μου. Θα σκοτώσω άνθρωπο...” 

2.Τέσσερα χρόνια αργότερα εγκαθιδρύθηκε στην Ελλάδα η δικτατορία της στρατιωτικής Χούντας. Ο υπόκοσμος των δολοφόνων του Λαμπράκη είχε γίνει κυβέρνηση. Και δεν ξέχασε τον Τσαρουχά. Μια νύχτα τον δολοφόνησε κάτω από συνθήκες πιο άγριες και από τη δολοφονία του Λαμπράκη. 

*Αναφέρεται στο αιφνιδιαστικό ταξίδι του Λαμπράκη στο Λονδίνο, όπου βρισκόταν η Φρειδερίκη πολιορκημένη στο ξενοδοχείο Κλάριτζες από διαδηλωτές που υποστήριζαν την αποφυλάκιση Αμπατιέλου. Ο Λαμπράκης ζήτησε συνάντηση με τη βασίλισσα, εκείνη αρνήθηκε και τότε σύμφωνα με το βρετανικό τύπο ο Λαμπράκης δήλωσε: “Στην Ελλάδα δεν κυβερνά η κυβέρνηση, ούτε ο βασιλεύς αλλά η βασίλισσα Φρειδερίκη”.Η Φρειδερίκη λέγεται ότι ενοχλήθηκε τρομερά από την παρέμβαση Λαμπράκη και είπε, “Δεν θα με απαλλάξει κανείς από αυτόν”, όπως έγραψε ο γραμματέας των ανακτόρων Γεράσιμος Τσιγάντες. 

Από το βιβλίο του Γιάννη Κάτρη «1960 - 1970 Η γέννηση του νεοφασισμού στην Ελλάδα», εκδόσεις Παπαζήση 1974. 

Η φωτογραφία της κηδείας του Γ. Λαμπράκη που έγινε στις 28/5/1963 από εδώ

Η φωτογραφία του Λαμπράκη με τον Jesse Owens στο Βερολίνο το 1936 από εδώ