Δευτέρα 27 Ιουλίου 2009

Η αυγή της επανάστασης

συνέχεια της προηγούμενης ανάρτησης Movimiento 26 de Julio


Μετά το πραξικόπημα που ματαίωσε τις εκλογές, ο Φίντελ Κάστρο που ήταν υποψήφιος του Ορθόδοξου κόμματος για το Κογκρέσο, προχώρησε στην οργάνωση ομάδας με την επωνυμία το Κίνημα που για κάποιο διάστημα αναφερόταν σαν ‘Νεολαία της Εκατονταετηρίδας’ γιατί την χρονιά εκείνη συμπληρωνόταν τα 100 χρόνια από την γέννηση του εθνικού ήρωα της Κούβας, του ποιητή Χοσέ Μαρτί του 'Αποστόλου της Κουβανικής Ανεξαρτησίας'- που τα οράματά του είχαν υιοθετήσει ο Κάστρο και οι σύντροφοι του. Επρόκειτο για μια από τις ομάδες που είχαν οργανωθεί εκείνη την εποχή, καθώς η δυσφορία για το καθεστώς γινόταν ολοένα και μεγαλύτερη, σχεδιάζοντας την ανατροπή του. Κάποιες από αυτές μάλιστα είχαν προχωρήσει σε σαμποτάζ, σε μεγάλες πόλεις.

Τα μέλη που στρατολόγησε ο Κάστρο, με στόχο όπως λέει ο ίδιος όχι την επανάσταση αλλά τον αγώνα για την επιστροφή στο συνταγματικό καθεστώς (2), προερχόταν κυρίως από την μεσαία τάξη, στην πλειονότητα τους ήταν νέοι κάτω των τριάντα ετών- φοιτητές, εργάτες, αγρότες, νεαροί επαγγελματίες, μερικοί επιστήμονες και καλλιτέχνες. Για ένα περίπου χρόνο εκπαιδευόταν με άκρα μυστικότητα στα περίχωρα της Αβάνας, πολύ κοντά μάλιστα στο Ανακριτικό Κέντρο της Στρατιωτικής Μυστικής Υπηρεσίας! Κανείς δεν υποπτεύθηκε τίποτα αφού στη διάρκεια αυτού του χρόνου, συνεχίζανε κανονικά, τις συνηθισμένες καθημερινές τους δραστηριότητες.

Την ίδια εποχή, ο Ερνέστο Γκεβάρα, ο μελλοντικός Κομαντάντε Τσε ολοκλήρωνε τις σπουδές του στην Ιατρική σχολή του Μπουένος Άϊρες και ετοιμαζόταν με τη μοτοσικλέτα του να διασχίσει για δεύτερη φορά την νότιο Αμερική, σε ένα σημαντικό ταξίδι του οποίου οι εμπειρίες, έπαιξαν καθοριστικό ρόλο στη διαμόρφωσή του .

Το Κίνημα, δεν έτυχε καμίας οικονομικής βοήθειας ούτε από το εσωτερικό ούτε από το εξωτερικό. Εξοικονόμησαν μόνοι τους με θυσίες, ένα ποσό μικρότερο των 20.000 δολαρίων. Για τη συγκέντρωσή του αναγκάστηκαν να πουλήσουν βιβλία και κοσμήματα, να υποθηκεύσουν τα αυτοκίνητα και τις περιουσίες τους, να δουλέψουν υπερωρίες και μερικοί να θυσιάσουν τις οικονομίες χρόνων. Ο Κάστρο ζήτησε από τον ευκατάστατο πατέρα του 3.000 δολάρια αλλά τελικά έλαβε μόνο 140 (1). Με τα χρήματα αυτά αγοράστηκαν όπλα και ετοιμάστηκαν στρατιωτικές στολές. Όμως ο εξοπλισμός της ομάδας ήταν τόσο πενιχρός που την μεγάλη μέρα της επίθεσης μερικοί δεν συμμετείχαν λόγω ανεπάρκειας όπλων!

Το σχέδιο ήταν απλό και γι αυτό και ιδιοφυές . Η νύχτα της γιορτής θα έφερνε την αυγή της επανάστασης. (1) Η ολοκλήρωση της συγκομιδής του ζαχαροκάλαμου γιορτάζεται με δωδεκαήμερο καρναβάλι που ολοκληρώνεται στις 25 Ιουλίου. Τα ξημερώματα της 26ης κι ενώ όλος ο κόσμος θα ξεφάντωνε, οι νεαροί επαναστάτες θα εισβάλανε ντυμένοι με στρατιωτικές στολές σε δύο βάσεις της επαρχίας Οριέντε. Στο Μπαγιάμο και στο φρούριο Μονκάδα, κοντά στο Σαντιάγο, τη δεύτερη σε δύναμη μονάδα της χώρας.





Δεν θα ήταν πρώτη ούτε και τελευταία φορά που μια εξέγερση ξεκινούσε από το συγκεκριμένο γεωγραφικό στίγμα. Η επαρχία Οριέντε είναι το λίκνο των επαναστάσεων της Κούβας καθώς οι εξεγέρσεις του 1868 και του 1895 για την Ανεξαρτησία άρχισαν από εκεί. Τρία χρόνια αργότερα, το 1956, πάλι από την οροσειρά της Σιέρρα Μαέστρα θα άρχιζε το αντάρτικο που οδήγησε τελικά στην εκδίωξη του Μπατίστα και στην νίκη των επαναστατών τον Ιανουάριο του 1959.

Το σχέδιο προέβλεπε την κατάληψη των στρατοπέδων, την αρπαγή του οπλισμού και στην συνέχεια τη μετάδοση μέσω του ραδιοφωνικού σταθμού της έκκλησης στους πολίτες και στους στρατιώτες να ενωθούν μαζί τους για μια γενικευμένη εξέγερση. Αυτό το μήνυμα περιείχε τις βασικές αρχές του Κινήματος: τη δέσμευση για οικονομική ανεξαρτησία και ευμάρεια, κοινωνική δικαιοσύνη, σεβασμό των εργαζομένων, εξασφάλιση των πλουτοπαραγωγικών πηγών της χώρας και ακλόνητη πίστη στο Σύνταγμα του 1940.

Μόνο έξι άνθρωποι γνωρίζανε τι ακριβώς επρόκειτο να συμβεί πριν από την επίθεση. Οι υπόλοιποι το μάθανε τελευταία στιγμή, όταν έφτασαν οι περισσότεροι από την Αβάνα στο αγρόκτημα Σιμπονέϋ, στα περίχωρα του Σαντιάγο όπου είχαν ήδη κρυμμένα όσα όπλα είχαν καταφέρει να προμηθευτούν. Για πρώτο στρατόπεδο το Μπαγιάμο ξεκίνησαν 28, ενώ η κύρια δύναμη της ομάδας 134 επαναστάτες- ανάμεσά τους και δύο γυναίκες -επιτέθηκε στο φρούριο Μονκάδα, δύναμης χιλίων ανδρών. Δυσανάλογα μικρές δυνάμεις, φτωχός εξοπλισμός και πλημμελής εκπαίδευση, αλλά από την άλλη ως αντιστάθμισμα υπήρχε το μεγάλο πλεονέκτημα του αιφνιδιασμού και το ακμαιότατο ηθικό τους.

Ίσως και να είχαν πετύχει το στόχο τους αν δεν έπαιζαν καθοριστικό ρόλο αστάθμητοι παράγοντες. Ένα όχημα που μετέφερε το βαρύ οπλισμό, μπλόκαρε ανάμεσα στο συγκεντρωμένο για το καρναβάλι πλήθος, και δεν έφτασε στην ώρα του. Κάποιοι άλλοι χάσανε το δρόμο, ενώ ένα αυτοκίνητο έμεινε στο δρόμο από λάστιχο!

Ραούλ Κάστρο και Καμίλο Σινφουέγος το 1959

Δύο τμήματα που είχαν αναλάβει την κατάληψη του Δικαστικού Μεγάρου και του δημοτικού νοσοκομείου, με αρχηγούς, τον αδελφό του Φιντέλ, Ραούλ και τον Αμπελ Σανταμαρία, αντίστοιχα, έφεραν σε πέρα την αποστολή τους με επιτυχία.
Η πρώτη ομάδα που εισέβαλε στο στρατόπεδο Μονκάδα αφού αφόπλισε τους φρουρούς, έπιασε κυριολεκτικά τους στρατιώτες στον ύπνο, αλλά γρήγορα αποκόπηκε από τους υπόλοιπους. «Είχαμε πετύχει τον απόλυτο αιφνιδιασμό» λέει ο Κάστρο μισό αιώνα μετά από εκείνη τη νύχτα «Τρία λεπτά αργότερα το Διοικητήριο και τα κυριότερα σημεία της εγκατάστασης θα βρισκόταν στα χέρια μας. Το πιστεύω ακράδαντα ακόμα και σήμερα».

Όμως μια έφιππη φρουρά που ήταν στο καρναβάλι έτυχε να επιστρέφει εκείνη την ώρα. Κάποιοι πυροβολισμοί έπεσαν νωρίτερα από ότι έπρεπε και ο συναγερμός χτύπησε. Το πλεονέκτημα του αιφνιδιασμού είχε πλέον χαθεί. Η μάχη αποδείχτηκε άνιση και δεν κράτησε περισσότερο από μια ώρα. Ο Κάστρο διέταξε υποχώρηση και κατάφερε να διαφύγει με μερικούς ακόμα σε κοντινό δάσος. Μια περίπολος της αγροφυλακής περικύκλωσε τους εξαντλημένους φυγάδες και τους συνέλαβε την 1η Αυγούστου, για να οδηγηθούν λίγο αργότερα σε δίκη. Ο Κάστρο ανέλαβε ο ίδιος την υπεράσπιση του και μετέτρεψε την απολογία του σε ένα δριμύ κατηγορώ κατά του καθεστώτος. Με την ευκολία των μεγάλων ανδρών να ξεστομίζουν φράσεις προορισμένες να μείνουν στην Ιστορία έκλεισε λέγοντας: « Καταδικάστε με. Η Ιστορία θα με δικαιώσει ».
Όπως κάθε επανάσταση, έτσι κι αυτή είχε υψηλό τίμημα σε αίμα. Ενώ στη διάρκεια της μάχης ελάχιστοι σκοτώθηκαν ή τραυματίστηκαν και από τις δύο πλευρές, τελικά περισσότεροι από τους μισούς εισβολείς, συνελήφθηκαν και εκτελέστηκαν τις επόμενες μέρες μετά από φρικτά βασανιστήρια που ξεπέρασαν κάθε προηγούμενο. Το εγχείρημα της 26ης Ιουλίου απέτυχε στρατιωτικά. Αποτέλεσε όμως μια αναπάντεχη πολιτική νίκη καθώς οι επιπτώσεις του ήταν πολύ σημαντικές. Τα ιδανικά που εμπνεύσανε τους νεαρούς επαναστάτες, το απαράμιλλο θάρρος τους , αλλά και η αγριότητα που επέδειξε το καθεστώς στην εξόντωσή τους, αφύπνισε την κοινή γνώμη και ξεσήκωσε αντίδραση στο καθεστώς Μπατίστα.

Η επίθεση στο φρούριο Μονκάδα ήταν η πρώτη πράξη της επανάστασης. Ακολούθησαν αρκετές ακόμα μέχρι να πέσει τελικά η αυλαία στην Αβάνα έξι χρόνια αργότερα. Ο Κάστρο πάντως ισχυρίζεται ότι η επανάσταση άρχισε με την πρώτη εξέγερση των Κουβανών για την ανεξαρτησία, στις 10 Οκτωβρίου του 1868 και «επεκτείνεται δια μέσου της Ιστορίας» (2).



Πανηγυρισμοί στην Αβάνα το 1959 κατά την είσοδο των επαναστατών

Οι φωτογραφίες: του Χοσέ Μαρτί από το βιβλίο (2), του Che από το βιβλίο The Motorcycle Diaries εδώ, ο χάρτης της επαρχίας Οριέντε από εδώ, Ραούλ - Φιντέλ και οι πανηγυρισμοί από το LIFE.




1. Hugh Thomas «The Cuban Revolution» Εκδόσεις Weidenfeld and Nicolson
2. Ιγνάσιο Ραμόνε, «Εκατό ώρες με τον Φιντέλ- βιογραφία σε δύο φωνές» Εκδόσεις Πατάκη.

Μουσική: Besame Mamma του Poncho Sanchez από το δίσκο Latin Soul του 1999

16 σχόλια:

Ανώνυμος είπε...

Αγαπητέ τσαλαπετεινέ γειά σου και χαρά σου. Πολύ ενδιαφέρον το κείμενό σου όπως πάντα άλλωστε και πολύ ψαγμένο. Αλλά απάντησέ μου πώς μπορεί ένας Κουβανός να ζήσει μόλις με $20 τον μήνα την σημερινή εποχή. Εσύ θα μπορούσες; Καλή η επανάσταση αλλά να γεμίζειτο πιάτο φαγητό. Ευχαριστώ για την φιλοξενία.

Valisia είπε...

H έννοια της ελευθερίας κινεί γη και ουρανό.
Το μέγεθος των όπλων και της δύναμης εν γένει δεν είναι ανάλογα της επιτυχίας.Κι άλλοι στο παρελθόν επίδειξαν θάρρος,τόλμη και μεγαλεπίβουλα σχέδια(βλ.Να πολέων και Χίτλερ στην Ρωσία)αλλά δεν κατάφεραν το αυτονόητο.

Η μουσική σήμερα είναι το κάτι άλλο!

vague είπε...

Ωραία ιδέα η όλη αναφορά, ο τρόπος σου, απολαυστικός!
Είναι καλό να θυμόμαστε πού και πού ότι τα πράγματα, παρά τις αποθαρρυντικές προβλέψεις, μπορούν να αλλάξουν, ίσως και μόνο με την γενναιότητα της αφοσίωσης σ' ένα όραμα.

b|a|s|n\i/a είπε...

εξαιρετικές! και οι δύο αναρτήσεις. και είναι αυτή η μαγεία του μπλόκιν. που γνωρίζεις πράγματα. που ίσως δεν θα είχες την ευκαιρία να μάθεις διαφορετικά. με αυτόν τον ακριβώς τον εξαιρετικό τρόπο.
καλημέρα σου! και μία πανέμορφη εβδομάδα!

navarino-s είπε...

Συγχαρητήρια! Πλήρης και εμπεριστατωμένη παρουσίαση των γεγονότων πολύ χρήσιμη και για μας του μεγαλύτερους για να τα θυμηθούμε και για τους νεώτερους για να τα μάθουν.
Και ούτε θέλω να την μειώσω πηγαίνοντας τα πράγματα στο σήμερα -επισκέφτηκα την Αβάνα πριν 5 χρόνια- με εκτιμήσεις και τέτοια. Η Επανάσταση έγινε και αυτό είναι το θέμα μας.
Μόνο μια παρατήρη για κάτι που είδα: το πως αυτές οι κουφάλες οι ισπανοί που τους πολέμησαν και τους έδιωξαν οι ντόπιοι, εκμεταλλευόμενοι το εμπάργκο των αμερικάνων, κατόρθωσαν σήμερα να επανέλθουν και να ελέγχουν όλον σχεδόν τον τουρισμό του νησιού!

συκοφάγος είπε...

Πετεινότατε,

ρέουσα γραφή σαν το ύδωρ της Ιστορίας. εκεί αρδεύεται η πένα σας.

εκεί θα ξεδιψάσουμε και μεις.

Έρρωσο :)

* πολύ ωραία μουσική, λοφιότατε!

Margo είπε...

Στο ερώτημα αν μπορεί η Ιστορία να είναι ένα απολαυστικό ανάγνωσμα η απάντηση είναι σίγουρα Ναι, αν την έχει γράψει ο Τσαλαπετεινός:)
Μαζί και οι εξαιρετικές μουσικές που επέλεξες και στις δύο αναρτήσεις..
Πάντα μου άρεσε η ιδέα να επισκεφθώ την Κούβα τώρα ένα παραπάνω.

Υ.Γ. Το καλοκαίρι σου πάει Τσαλαπετεινέ (ως γνήσιο αποδημητικό πουλί) μεγαλουργείς απανωτά:-)

ELvA είπε...

Πολυ ενδιαφερον το κειμενο σου με τα ιστορικα γεγονοτα και φυσικα μιλαμε για προσηλωση σε ενα οραμα. Παντως οσοι ειχαν παλιοτερα παει στην Αβανα και ηξεραν τις καταστασεις που περνουσε τοτε ο κοσμος, σε συγκριση με το τωρα,(και παρα τις ελλειψεις που πολλοι επιτηδες επισημαινουν) ξεχνωντας το ποιοι ειναι υπευθυνοι για το εμπαργκο, χρονια τωρα...Παρ ολες τις δυσκολιες η Κουβα στεκεται στα ποδια της και εκει ο κοσμος εχει σαφως καλυτερη ιατρικη περιθαλψη απο το μεσο Αμερικανο πολιτη. Αυτα ομως δεν θελουν να τα ακουνε καποιοι και ετσι 'κολλανε' στα ιδια και στα ιδια επιχειρηματα.....

Yannis Tsal είπε...

Στο ύψος των προσδοκιών και το δεύτερο μέρος του αφιερώματος. Παρά τις αντιξοότητες και τον πόλεμο που δέχεται η κουβανική επανάσταση συνεχίζει να στέκεται με περηφάνια και αξιοπρέπεια και να εμπνέει. Εμείς οι "ανήκοντες εις την "Δύσιν" δυσκολευόμαστε να καταλάβουμε πως άλλοι λαοί χτίζουν τη ζωή και το μέλλον τους με άλλα συστατικά χωρίς να εξαρτώνται από το χρήμα για να γίνουν πλούσιοι. Γιατί πραγματικός πλούτος δεν είναι ένα μάτσο βρώμικα χαρτονομίσματα.

Μια μικρή διόρθωση μόνο. Στην προτελευταία φωτογραφία, δεξιά με την χαρακτηριστική καπελαδούρα του, είναι ο πρόωρα χαμένος Καμίλο Σιενφουέγος. Μαζί με το Ραούλ ακούνε το Φιδέλ. Το επιβεβαιώνει και η λεζάντα του Life.

Cuban rebel Camilo Cienfuegos (C) with Raul Castro, listening to Fidel Castro's speech denounceing Manuel Urruta as a traitor.

Τσαλαπετεινός είπε...

Ανώνυμος : .......................
..................................
(σιωπηλή διαμαρτυρία για το εκτός θέματος σχόλιο και την ανωνυμία σας)

Τσαλαπετεινός είπε...

Valisia : Να υποθέσω ότι η μουσική σε έκανε να πετάς τόσο ψηλά;
Χαίρομαι που σου άρεσε- είναι από τα αγαπημένα μου.

Συνοδοιπορος: Δεν ξέρω αν μπορούν να αλλάξουνε τα πράγματα, σίγουρα όμως μπορούν να γίνουν αρκετά καλύτερα από ότι είναι τώρα. Με πολλή προσπάθεια, πάρα πολύ…

b|a|s|n\i/a : Είναι η μαγεία της Ιστορίας που αρχίζεις να ανακαλύπτεις μόνο αφού αφήσεις πίσω σου τα θρανία τόσο μεγάλη που θέλεις να την μοιραστείς και παρασύρεσαι.

Τσαλαπετεινός είπε...

navarino-s : Είναι δύσκολο να κάνει κανείς ασφαλείς εκτιμήσεις για το μέλλον – το ίδιο δύσκολο είναι να σταθεί κριτικά απέναντι σε τόσο πρόσφατα ιστορικά γεγονότα χωρίς τα απαραίτητα εφόδια. Εγώ τουλάχιστον δεν τολμώ να το κάνω.
Σύγχρονοι κονκισταδόρες του τουρισμού οι Ισπανοί με καραβέλες τις επιχειρήσεις λοιπόν.
sikofagos : Αγαπητέ μου, παρατηρώ στην πρώτη σας φράση μια παρήχηση του ρ και μπορώ να πω μετά βεβαιότητος ότι ήταν προμελετημένη και δεν προέκυψε τυχαία. «Τυφλός τα τ' ώτα τον τε νουν τα τ'όμματ' εί.» θα πρέπει να είναι κάποιος για να μην το προσέξει.

Margo : Τι μου θύμησες με το σχόλιο σου! Πριν από χρόνια είχα ακούσει ένα ψαρά να διηγείται την ιστορία του Προφήτη Ηλία, ξέρεις…που έφυγε με το κουπί κι αναζητούσε ένα τόπο που οι άνθρωποι να μην ξέρουν τι ήταν αυτό που κρατούσε. Ήταν τόσο ζωντανή διήγηση- σα να ήταν μαζί με τον προφήτη σε αυτή τη διαδρομή. Επειδή ήταν μεθυσμένος τον έβαλα και μου την ξαναείπε άλλες δύο φορές.

Τσαλαπετεινός είπε...

Elva : Καλησπέρα στο δροσερό βορά! Θα περιοριστώ σε αυτό γιατί υποψιάζομαι ότι το σχόλιό σου όπως και του αδελφού μου παρακάτω απευθύνεται σε κάποιον άλλο. ;-) Συγνώμη που δεν πέρασα τις τελευταίες μέρες αλλά έπεσε διάβασμα πανελληνίων εξετάσεων στο μάθημα της Ιστορίας.
Θα επανορθώσω άμεσα. ;-)

tsalapeteinos : hermanito, να σαι καλά που πρόσεξες το λάθος!
Το ξενύχτι βλέπεις…Το διόρθωσα πάντως και σε ευχαριστώ.

maximus είπε...

Δεν έχω διαβάσει την προηγούμενη ανάρτηση το ομολογώ. Διαβάζοντας όμως αυτήν θαυμάζω για άλλη μια φορά τον τρόπο που παρουσιάζετε τα γεγονότα είτε αυτά είναι πραγματικά είτε φανταστικά.

Πιστεύω ότι τα ιδανικά μιας επανάστασης είναι ανεκτίμητα εφόδια και θα έπρεπε να κληρονομούνται μαζί με τις παραδόσεις ώστε να παραμένουν υψηλά ακόμα και σήμερα...

Καλό βράδυ από μακριά :-)

anepidoti είπε...

επειδή συμφωνώ απόλυτα με την γενική σου παρατήρηση περί αδυναμίας καταννόησης της δύσης του πως "χτίζουν" άλλοι λαοί...και επειδή όταν πήγα και με αφορμή διάβασα και δυο τρία πραγματάκια επιπλέον, μπήκα στο χωνευτήρι της καθημερινότητας και προς θεού όχι με γκρουπ και μπανάκια με γερμανούς τουρίστες, γύρισα όλη την χώρα απ' άκρη σ' άκρη, ναι, μπορώ να πω πως κατάλαβα και το πως και το γιατί και ξεπέρασα τον μεγαλοϊδεατισμό της...δυτικιάς...
μπράβο, τσαλαπετεινέ!ν' ακούγονται κι άλλες ερμηνείες!
υπέροχη ανάρτηση για μια λατρεμένη χώρα!

Τσαλαπετεινός είπε...

MAXIMUS: Η επίσκεψή σας με τιμά ιδιαιτέρως αφού πραγματοποιείται όπως αντιλαμβάνομαι εν μέσω των διακοπών σας. Η ιστορία γενικώς είναι ανεκτίμητο εφόδιο- αρκεί να σκύψει κανείς πάνω της με καθαρό βλέμμα- στην κατανόηση του παρόντος και στις κατά το δυνατόν ασφαλείς εκτιμήσεις για το μέλλον.

Καλές διακοπές Maximus…


anepidoti : Γενικά μιλώντας, αυτός ο τρόπος προσέγγισης –του ταξιδευτή που ξεκινάει προετοιμασμένος και όχι του τουρίστα- δίνει τη δυνατότητα κατανόησης του διαφορετικού. Δυστυχώς όμως η ματιά μας παραμένει ‘δυτική’ και συνήθως ερμηνεύουμε τον κόσμο με τα δικά μας ‘δεδομένα’ που αυτή την εποχή ανατρέπονται και κυρίως χωρίς να έχουμε μελετήσει ούτε στο ελάχιστο την ιστορία ούτε καν τη δική μας.