Τριγυρίζω στην Αβάνα τρεις νύχτες στη σειρά. Στην Αβάνα που λαχταρούσα να γνωρίσω από την εποχή του Buena Vista Social Club - όπως οι περισσότεροι άλλωστε– αλλά έχασα, γιατί στο μικρό Δαναό μέσα στα σκοτάδια της αίθουσας έβαλα βαρύ όρο στο ταξίδι: «Θα πάω μόνο αν…». Όσο κι αν προσπάθησα- και προσπάθησα πολύ- δεν πέτυχα το ανέφικτο. Τηρώντας τους όρους αυτής της σιωπηλής, χωρίς μάρτυρες συμφωνίας με τον εαυτό μου, κατέθεσα τα όπλα και απέθεσα ευλαβικά την Αβάνα δίπλα στην Καμπούλ, στον ευτραφή φάκελο των ανεκπλήρωτων.
Τριγυρίζω στην Αβάνα τρεις νύχτες τώρα με το Μάριο Κόντε τον ήρωα του Λεονάρδο Παδούρα. Στο εξώφυλλο του βιβλίου, κάτω από τον τίτλο, Παρελθόν χαμένο στην ομίχλη, αναγράφεται με μικρότερα στοιχεία: Αστυνομικό Μυθιστόρημα. Με ελάχιστες εξαιρέσεις, από την εφηβεία είχα να πιάσω στα χέρια μου αστυνομικό μυθιστόρημα διατηρώντας μια κάπως υποτιμητική στάση απέναντι στο συγκεκριμένο το είδος. Παρασύρθηκα όμως – με τρόπο αντίστροφο από ότι συνήθως συμβαίνει- από τον ίδιο το συγγραφέα που ήρθε στην Ελλάδα για την παρουσίαση του βιβλίου του – του δεύτερου -που κυκλοφόρησε από τις εκδόσεις Καστανιώτη.
Τριγυρίζω στην Αβάνα τρεις νύχτες τώρα με το Μάριο Κόντε τον ήρωα του Λεονάρδο Παδούρα. Στο εξώφυλλο του βιβλίου, κάτω από τον τίτλο, Παρελθόν χαμένο στην ομίχλη, αναγράφεται με μικρότερα στοιχεία: Αστυνομικό Μυθιστόρημα. Με ελάχιστες εξαιρέσεις, από την εφηβεία είχα να πιάσω στα χέρια μου αστυνομικό μυθιστόρημα διατηρώντας μια κάπως υποτιμητική στάση απέναντι στο συγκεκριμένο το είδος. Παρασύρθηκα όμως – με τρόπο αντίστροφο από ότι συνήθως συμβαίνει- από τον ίδιο το συγγραφέα που ήρθε στην Ελλάδα για την παρουσίαση του βιβλίου του – του δεύτερου -που κυκλοφόρησε από τις εκδόσεις Καστανιώτη.
Ο Λεονάρδο Παδούρα είναι μια άκρως γοητευτική προσωπικότητα, όπως άλλωστε κι ο Μάριο Κόντε ο ήρωάς του, με τον οποίον μοιράζονται τόσα κοινά στοιχεία όσα τα δίδυμα αδέλφια. Γεννήθηκαν και οι δύο στην Αβάνα. Ο συγγραφέας τον Οκτώβριο του 1955, επί Μπατίστα. Τρείς μήνες πριν, στο Μεξικό είχε πραγματοποιηθεί η πρώτη και ιστορική όπως απέδειξε η συνέχεια, συνάντηση του εξόριστου Φιντέλ Κάστρο με τον Ερνέστο Γκεβάρα.
Η σύλληψη του ήρωα έγινε στη διάρκεια της μεγάλης οικονομικής κρίσης που βίωσε η Κούβα στη δεκαετία του `90. Μια ζοφερή περίοδος που «όχι απλώς δεν τυπωνόταν βιβλία λόγω έλλειψης χαρτιού, αλλά καθημερινά όλοι αντιμετώπιζαν τρία βασικά προβλήματα: πώς θα εξασφαλίσουν το πρωινό, το μεσημεριανό και το βραδινό τους φαγητό». Πολλοί θα εγκαταλείψουν το νησί, ανάμεσά τους αρκετοί καλλιτέχνες· όμως για τον Παδούρα δεν τίθεται καν το ζήτημα. Είναι η περίοδος που εργάζεται περισσότερο από ποτέ και συνειδητοποιεί ότι ανήκει εκεί, σε αυτή τη πόλη. Αυτή η έντονη σχέση του συγγραφέα με την Αβάνα μεταγγίζεται με ένα φυσικό τρόπο στο χαρακτήρα που είναι στα σπάργανα κι έτσι ο ήρωας δένεται όπως ο δημιουργός του άρρηκτα μαζί της.
Η Αβάνα δεν αποτελεί απλώς το σκηνικό χώρο της δράσης αλλά αποκτά σημαίνοντα ρόλο καθώς ο ήρωας κινείται από τις από «τις πρώην αριστοκρατικές συνοικίες» του Βεδάδο και του Μιραμάρ μέχρι τις πιο σκοτεινές και επικίνδυνες γωνιές της. Κινείται και αφουγκράζεται. Βιώνει το αστικό τοπίο από τις πιο ασήμαντες λεπτομέρειές του ως το σύνολο, που ενίοτε τον ξαφνιάζει, όταν χάνει το σφυγμό της μια που η πόλη σα ζωντανός οργανισμός αναπνέει και μεταλλάσσεται διαρκώς. Παρά την αγάπη- και ίσως εξ αιτίας της -στέκεται κριτικά απέναντί της: αναγνωρίζει και περιγράφει με σκληρότητα τις φθορές και τις πληγές της και μέσα από αυτές τελικά ανακαλύπτει τις δικές του φθορές, τις ταλαντεύσεις και τα αδιέξοδα.
Οι διαδρομές του όμως δεν περιορίζονται στο χώρο. Με την ίδια εμμονή κινείται και στον χρόνο. Ουσιαστικά ζει στο ενδιάμεσο ‘κενό’ παρόντος και παρελθόντος, που του επιτρέπει να καταφεύγει με άνεση στο πρόσφατο παρελθόν που ο ίδιος έχει βιώσει, στη άκρως γοητευτική και συνάμα αμαρτωλή προεπαναστατική περίοδο, αλλά και στα πιο παλιά, μέσα από σποραδικές αναφορές στις μυθικές μορφές από την τόσο πλούσια σε εξεγέρσεις Ιστορία της Κούβας.
Ο Μάριο Κόντε είναι ένας 48χρονος πρώην αστυνομικός που ζει τα τελευταία χρόνια από το εμπόριο παλιών βιβλίων. Λόγω ιδιοσυγκρασίας, παραιτήθηκε από την πρώτη επαγγελματική του δραστηριότητα και περιόρισε τη δεύτερη μόνο στην ανεύρεση βιβλίων καθώς «η πράξη της πώλησης κατέτρωγε τα λείψανα της ρημαγμένης του περηφάνιας…». Ένα τυχαίο γεγονός θα αποτελέσει την κινητήρια δύναμη του μυθιστορήματος και που θα τον ρίξει με μανία στο κυνήγι της χίμαιρας: της αναζήτηση της Βιολέτας δελ Ρίο. Μιας εικοσάχρονης καλλονής, τραγουδίστριας των μπολέρο που έγινε η Κυρία της Νύχτας στην Αβάνα του `58, για να εξαφανιστεί ανεξήγητα σα διάττοντας στην καλύτερη στιγμή μιας πολλά υποσχόμενης καριέρας . Πρώτα η εικόνα της, σε μια σελίδα παλιού περιοδικού κι ύστερα η φωνή της σε ένα σαρανταπεντάρι, ασκούν στο Κόντε την ίδια γοητεία που σκόρπισε όταν τη φώτιζαν οι προβολείς της σκηνής του Λας Βέγκας και του Παριζιέν.
Όμως αυτό που παρασύρει τον ήρωα στην αναζήτηση της Βιολέτα δελ Ρίο, 42 χρόνια μετά την εξαφάνισή της, δεν είναι το μικρόβιο του αστυνομικού αλλά μια βαθύτερη ανάγκη του που αποτελεί κυρίαρχο συστατικό του χαρακτήρα που μάλλον κληρονόμησε από τον γεννήτορά του. Μιας ανάγκης που ομολόγησε ότι έχει από τα εφηβικά του χρόνια ο ίδιος ο συγγραφέας. Στη Κούβα, στο πρώτο προπανεπιστημιακό έτος- αντίστοιχο με το δικό μας λύκειο-μοιράζονται στους μαθητές φυλλάδια με αποσπάσματα από διάφορα έργα ανάμεσα στα οποία περιλαμβάνονται 3-4 ραψωδίες από τα έπη του Ομήρου. Ο έφηβος Λεονάρδο Παδούρα γοητευμένος από τους ήρωες, δεν αρκέστηκε στα σχολικά φυλλάδια αλλά μελέτησε ολόκληρη την Ιλιάδα και την Οδύσσεια και στη συνέχεια η περιέργεια για την κατάληξη των ηρώων τον οδήγησε μέχρι την Αινειάδα του Βιργίλιου…
Η σύλληψη του ήρωα έγινε στη διάρκεια της μεγάλης οικονομικής κρίσης που βίωσε η Κούβα στη δεκαετία του `90. Μια ζοφερή περίοδος που «όχι απλώς δεν τυπωνόταν βιβλία λόγω έλλειψης χαρτιού, αλλά καθημερινά όλοι αντιμετώπιζαν τρία βασικά προβλήματα: πώς θα εξασφαλίσουν το πρωινό, το μεσημεριανό και το βραδινό τους φαγητό». Πολλοί θα εγκαταλείψουν το νησί, ανάμεσά τους αρκετοί καλλιτέχνες· όμως για τον Παδούρα δεν τίθεται καν το ζήτημα. Είναι η περίοδος που εργάζεται περισσότερο από ποτέ και συνειδητοποιεί ότι ανήκει εκεί, σε αυτή τη πόλη. Αυτή η έντονη σχέση του συγγραφέα με την Αβάνα μεταγγίζεται με ένα φυσικό τρόπο στο χαρακτήρα που είναι στα σπάργανα κι έτσι ο ήρωας δένεται όπως ο δημιουργός του άρρηκτα μαζί της.
Η Αβάνα δεν αποτελεί απλώς το σκηνικό χώρο της δράσης αλλά αποκτά σημαίνοντα ρόλο καθώς ο ήρωας κινείται από τις από «τις πρώην αριστοκρατικές συνοικίες» του Βεδάδο και του Μιραμάρ μέχρι τις πιο σκοτεινές και επικίνδυνες γωνιές της. Κινείται και αφουγκράζεται. Βιώνει το αστικό τοπίο από τις πιο ασήμαντες λεπτομέρειές του ως το σύνολο, που ενίοτε τον ξαφνιάζει, όταν χάνει το σφυγμό της μια που η πόλη σα ζωντανός οργανισμός αναπνέει και μεταλλάσσεται διαρκώς. Παρά την αγάπη- και ίσως εξ αιτίας της -στέκεται κριτικά απέναντί της: αναγνωρίζει και περιγράφει με σκληρότητα τις φθορές και τις πληγές της και μέσα από αυτές τελικά ανακαλύπτει τις δικές του φθορές, τις ταλαντεύσεις και τα αδιέξοδα.
Οι διαδρομές του όμως δεν περιορίζονται στο χώρο. Με την ίδια εμμονή κινείται και στον χρόνο. Ουσιαστικά ζει στο ενδιάμεσο ‘κενό’ παρόντος και παρελθόντος, που του επιτρέπει να καταφεύγει με άνεση στο πρόσφατο παρελθόν που ο ίδιος έχει βιώσει, στη άκρως γοητευτική και συνάμα αμαρτωλή προεπαναστατική περίοδο, αλλά και στα πιο παλιά, μέσα από σποραδικές αναφορές στις μυθικές μορφές από την τόσο πλούσια σε εξεγέρσεις Ιστορία της Κούβας.
Ο Μάριο Κόντε είναι ένας 48χρονος πρώην αστυνομικός που ζει τα τελευταία χρόνια από το εμπόριο παλιών βιβλίων. Λόγω ιδιοσυγκρασίας, παραιτήθηκε από την πρώτη επαγγελματική του δραστηριότητα και περιόρισε τη δεύτερη μόνο στην ανεύρεση βιβλίων καθώς «η πράξη της πώλησης κατέτρωγε τα λείψανα της ρημαγμένης του περηφάνιας…». Ένα τυχαίο γεγονός θα αποτελέσει την κινητήρια δύναμη του μυθιστορήματος και που θα τον ρίξει με μανία στο κυνήγι της χίμαιρας: της αναζήτηση της Βιολέτας δελ Ρίο. Μιας εικοσάχρονης καλλονής, τραγουδίστριας των μπολέρο που έγινε η Κυρία της Νύχτας στην Αβάνα του `58, για να εξαφανιστεί ανεξήγητα σα διάττοντας στην καλύτερη στιγμή μιας πολλά υποσχόμενης καριέρας . Πρώτα η εικόνα της, σε μια σελίδα παλιού περιοδικού κι ύστερα η φωνή της σε ένα σαρανταπεντάρι, ασκούν στο Κόντε την ίδια γοητεία που σκόρπισε όταν τη φώτιζαν οι προβολείς της σκηνής του Λας Βέγκας και του Παριζιέν.
Όμως αυτό που παρασύρει τον ήρωα στην αναζήτηση της Βιολέτα δελ Ρίο, 42 χρόνια μετά την εξαφάνισή της, δεν είναι το μικρόβιο του αστυνομικού αλλά μια βαθύτερη ανάγκη του που αποτελεί κυρίαρχο συστατικό του χαρακτήρα που μάλλον κληρονόμησε από τον γεννήτορά του. Μιας ανάγκης που ομολόγησε ότι έχει από τα εφηβικά του χρόνια ο ίδιος ο συγγραφέας. Στη Κούβα, στο πρώτο προπανεπιστημιακό έτος- αντίστοιχο με το δικό μας λύκειο-μοιράζονται στους μαθητές φυλλάδια με αποσπάσματα από διάφορα έργα ανάμεσα στα οποία περιλαμβάνονται 3-4 ραψωδίες από τα έπη του Ομήρου. Ο έφηβος Λεονάρδο Παδούρα γοητευμένος από τους ήρωες, δεν αρκέστηκε στα σχολικά φυλλάδια αλλά μελέτησε ολόκληρη την Ιλιάδα και την Οδύσσεια και στη συνέχεια η περιέργεια για την κατάληξη των ηρώων τον οδήγησε μέχρι την Αινειάδα του Βιργίλιου…
Ο Leonardo Padura ενστικτωδώς στοχεύει και ετοιμάζεται να πυροβολήσει τον Τσαλαπετεινό, με τη συναίνεση του πρέσβη της Κούβας στην Ελλάδα, Hermes Herrera Henandez.
Επί του πιεστηρίου: Αναχωρεί σήμερα από την Αβάνα η πρόεδρος της Χιλής Μισέλ Μπατσελέτ μετά την ολοκλήρωση της τετραήμερης επίσημης επίσκεψης -της πρώτης που πραγματοποιεί ηγέτης της Χιλής στην Κούβα μετά από 37 χρόνια.
